zey…زی…رودخانه بزرگ…سورانی zey…زی…چشمه…بلوچی ziraa…زیرا…دریا…بلوچی zal…زل…باتلاق…کردی zeri…زری…اقیانوس…کردی سورانی zeribaar…زریبار…دریاچه…کردی…دریاچه زریبار (زریوار) را در مریوان داریم. zeriya…زرییه…دریا…تاتی zovr…زور…ژرزف، بسیار گود…لار، گراش…ریشه مشترک با دریا و دریاچه؟! zurghal…زورقول…بسیار گود…کردی… ریشه مشترک با مفهوم دریاچه؟! zu…زو…دره…قوچان…مفهوم مشترک با جای گود و دریاچه؟!

واژه «زائو» در گویش‌های مختلف ایرانی: zach…زاچ…قوچان، کلیدر zaadmu…زادمو…لار   zaaragh…زارغ…فین بندر عباس   zaaveraan…زاوران…ایلام   zespaan…زسپان…همدان zeng…زنگ…تاتی…به معنی زن در خوانسار هم هست. zyaasmon…زیاسمون…به معنی زن تازه زا…دلیجان zeyes baan…زیس بان…کرمانشاه zeyas bun…زیس بون…کاشان zule…زوله…به معنی “دختری که پیش از شوهر کردن زایمان کرده باشد”…ساوه  

برگرفته از کتاب «فرهنگ ایران باستان»

برداشت شده از کتاب «فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی»:

واژه «زن» در گویش‌های مختلف ایرانی:

ایران تاکنون دو اثر را در فهرست میراث مستند یونسکو به ثبت رسانده است: «شاهنامه بایسنقری» و «وقف‌نامه ربع رشیدی». متن زیر معرفی شاهنامه بایسنقری است.

سگ در گویش‌های ایران: آشتیان: اسب esb سرخه: اسبا esbaa سمنان: اسپا aspaa بویین زهرا: اسبا asbaa محلات، کاشان، دلیجان: اسبا esbaa سنگسر، لاسگرد، خوانسار و در زبان تاتی: اسپا espaa کرمان: اسپین espin در برخی نقاط دیگر، اسپا espaa و ایسبا isbaa هم داریم. چرا واژه سگ در گویش‌های ایران شبیه واژه اسب تلفظ …

کلمه‌ی blaze در انگلیسی به معنای شعله، آتش، آتش‌سوزی، مشتعل بودن، سوختن، تابیدن و درخشیدن آمده است. این واژه در فرانسه به صورت brasier آمده است. جالب این‌که مشابه این واژه  را در برخی از گویش‌های محلی ایرانی می‌بینیم. بلازه belāze در زبان بختیاری به معنای زبانه‌ی آتش و شعله‌ی آتش است. بلز belaz در شوشتر …

روزی شاه عباس به یکی از مامورنش فرمان داد ۱۰۰۰ کاروانسرا در سراسر کشور بسازد. یک سال بعد مامور را فراخواند تا گزارش کار را بدهد و معلوم شد که ۹۹۹ کاروانسرا ساخته شده است. مامور در پاسخ استیضاح شاه عباس علت کارش را این‌گونه توضیح داد که نهصد و نود و نه، دو کلمه …