«میرزامحمدباقر بواناتی» یک ادیب، شاعر و آموزگار زبان فارسی در دورهٔ قاجار بود. او به اسامی «میرزا محمد باقر خدایی» و «میرزا محمد باقر کفری» (دو اسم متضاد؛ خدایی و کفری) شناخته می‌شود. «محمد باقر ایرانی» (که اینجا نه خدایی است و نه کفری) نام دیگر اوست. در ضمن با نام «ابراهیم جان معطّر» هم …
• وقتی «ادوارد فیتز جرالد» ترجمهٔ تعدادی از رباعیات «عمر خیام» را در سال ۱۸۶۱ بدون نام مترجم و با هزینهٔ شخصی چاپ کرد، کتاب چندان فروشی نداشت. او تعدادی از نسخه‌ها را به دوستانش هدیه داد و قیمت کتاب را از پنج شلینگ به یک شلینگ و حتی به نصف این قیمت کاهش داد، …
۱- در اواخر قرن هجدهم و قرن نوزدهم شعر فارسی در غرب شهرت بسیار یافته بود و حتی تقلید از شاعران ایرانی رواج داشت. در این میان، یکی از رمان‌نویسان و طنزپردازان انگلیسی، غزلی سرود و در آنها کسانی که به نام حافظ شعر منتشر می‌کردند را به باد انتقاد گرفت. حتی «لرد بایرون» (شاعر …
یک ناشر و مترجم انگلیسی به نام William Caxton در کتابی با عنوان «Mirror of the World» که به نوعی نخستین دانشنامهٔ بریتانیا محسوب می‌شود از ایران «Perse» هم سخن می‌گوید. جالب اینکه او در کتابش که در سال ۱۴۸۹ (قرن ۱۵ میلادی) منتشر شد، از ایرانی‌ها با عبارت «nygromancie» (به معنای جادوی سیاه و …
شاه اسماعیل اول را اروپائیان اغلب با عنوان «صوفی» می‌شناختند. آنان در پی شناخت او بودند که به قول Pietro Martire d’Anghiera داعیهٔ به چالش کشیدن شاهزادگان جهان را داشت. از طرفی پیترو معتقد بود که این صوفی، به‌زودی مسیحی خواهد شد و این اعتقاد را در دربار اسپانیا و احتمالا بقیهٔ اروپا رواج داد. …
یکی دو روز است که تصویر پرنده‌ی «هما» در فضای مجازی منتشر می‌شود و انواع گفتمان دربارهٔ آن شکل گرفته است. برخی رابطهٔ آن را با لوگوی «هواپیمایی ملی ایران» (ابتدای حروف کلمات این عبارت، هما می‌شود) مطرح کرده‌اند که خود با آن تندیس‌‌های پرندهٔ افسانه‌ای موجود در محوطهٔ تخت جمشید در ارتباط است. برخی …
(نام، لقب، ویژگی و تاریخ شهرها در شعر شعرای ایرانی) نوشتار زیر در نظر دارد با اشاره به نام شهرها در شعر فارسی، به برخی از ویژگی‌های مرتبط با آن شهر پی ببرد. اینکه کدام شاعر در چه زمانی از کدام شهر با چه ویژگی یاد کرده است، اطلاعات جالب توجهی به ما می‌دهد. جغرافیای …
نکوداشت روز جهانی گردشگری با محوریت میراث فرهنگی و سرمایه‌گذاری پایدار در بعدازظهر ۸ مهرماه ۱۴۰۲ در عمارت مسعودیه فرصتی بود برای تحلیل سهم کشورهای عضو یونسکو از میراث مختلف جهانی. آرش نورآقایی، مدیرمسئول فصلنامهٔ میراث و گردشگری گیلگمش و انتشارات نوسده سخنران این بخش از رویداد، گفتار خود را با اشاره به اهمیت آمار …
در شهر همدان یک نیایشگاه ویژهٔ یهودیان (کنیسه) وجود دارد که به نام «استر و مردخای» شناخته می‌شود. فارغ از قصه‌ها و داستان‌های منتسب به نام استر و مردخای در زمان هخامنشیان، یک نظریهٔ جالب این است که این عبارت در واقع همان «ایشتار و مردوک» است. ایشتار الهه و مردوک خدای بین‌النهرینی هستند. اما …
پیرزنی برای دیدن دخترش (به‌قولی برای شرکت در مراسم عروسی دخترش) به سفر می‌رود. در راه با حیوانات درنده‌ای روبرو می‌شود که می‌خواهند او را بخورند. پیرزن از آنها تقاضا می‌کند که او را نخورند و در عوض به آن جانوران وحشی وعدهٔ یک خوراکی خوشمزه در مسیر بازگشت می‌دهد (بره برای گرگ، بز برای …
اصطلاح Parthian Shot در زبان انگلیسی به روشی از تیراندازی سپاهیان اشکانی اشاره دارد. در این حالت، سوارکار چنان نشان می‌دهد که در حال فرار یا عقب‌نشینی است، در عین حال، نیم‌تنهٔ بالایی خود را به سمت دشمن برمی‌گرداند و در حالت تاخت، تیرش را می‌اندازد. فارغ از این شیوه که به نام اشکانیان (پارتیان) …
قوچ به‌عنوان نماد باروری و برکت در فرهنگ چوپانی و دامداری ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ چنان‌که با باورها و آداب پرشماری پیوند خورده است. این چهارپا از دوران باستان نه تنها در نقوش، بلکه در متون اسطوره‌ای/تاریخی نمود دارد. اما فارغ از همهٔ اعتقادات و باورها که تعدادشان کم هم نیست، دو نکتهٔ …
حدود هزار سال پیش در #قابوسنامه توصیه شده است، به #مهمان زیاد تعارف نکنید که: «ای فلان نیک بخور، هیچ نمی‌خوری» حتی نگاه کردن به لقمهٔ مهمان بد دانسته شده است. جالب اینکه، ما امروزه هنوز با این مسائل و این‌گونه پندها درگیریم. ……………………………………………….. #فردوسی یک بیت شعر دارد با این مضمون: «بهار و تموز و زمستان و تیر / نیاسود هرمز (هرگز) یل شیرگیر» نکتهٔ قابل توجه در این بیت، واژهٔ #تیر است که از قضا به #تیر_ماه ربطی ندارد، بلکه به معنای پاییز است. برای اثبات این نکته می‌توان اشاره کرد که تاجیک‌ها هنوز به پاییز، تیر می‌گویند. در گاهشمار دیلمی #تیر_ما (تیر ماه) در فصل پاییز و از ۱۵ آبان تا ۱۴ آذر طول می‌کشد. #اسدی_طوسی هم در #لغت_فرس یکی از معانی تیر رافصل #خزان نوشته است. اما نکتهٔ جالب دیگر این است که با دانستن نکتۀ بالا، مراسم #قالی‌شویان (#قالی‌شوران) #مشهد_اردهال را می‌توان #آیین_باران‌خواهی (در قبال مراسم #تیرگان) از طریق رسم #تابوت_شویی قلمداد کرد. قابل ذکر اینکه، روایاتی از رسم شستن تابوت برای طلب باران در #شوش، #تبریز و #مراغه ثبت شده است.