تاکنون بیش از ۱۰۰ روز در خوزستان سفر کردهام، بیش از ۲۰۰ جاذبه فرهنگی و تاریخی و طبیعی و مردمشناسی خوزستان را دیدهام، راهنمای بیش از ۳۰۰ نفر در خوزستان بودهام، اما اینمرتبه خوزستان باز هم حرفهای تازهتری داشت. این شما و این شیوهی جدید من در سفرنامهنویسی…
به قصد سه روز، به خوزستان سفر کرده بودم. روز اول را در اهواز سپری کردم تا برای دانشجویان جدید مدیر فنی خوزستان، کتاب “برنامهریزی و سرپرستی گشتها” را تدریس کنم. اما برای دو روز بعدی، برنامهای برای سفر در چند شهر خوزستان مد نظر داشتم تا ایدهی نوشتن کتاب “راهنمای گردشگری استان خوزستان” را بررسی کنم. برای این سفر از قبل با یکی از دوستان برنامهریزی کرده بودم که سفر را با او به انجام برسانیم. اما از آنجا که موبایلش خاموش بود و هیچ خبری از او نشد و هیچ تماسی هم نگرفت، پا در هوا ماندم. بنابراین در شک و دودلی بودم برنامه را لغو کنم و همان شب به تهران برگردم، که «محمد شمالیزاده»، یکی دیگر از دوستان زحمت همراهی با بنده و در اختیار گذاشتن اتومبیل را پذیرفت. ما شب را به منزل او رفتیم تا برای سفر دو روز آینده آماده شویم. در همین حین «مجتبی گهستونی»، یکی دیگر از دوستان روزنامهنگار بنده، برای همراهی در این سفر اعلام آمادگی و خوشحالم کرد.
روز شنبه ۳/۱۱/۸۸ ساعت ۷ صبح، مجتبی و محمد و من از اهواز به مقصد روستای «کارتا» N32 13-E49 46 (از طریق راه مسجد سلیمان) حرکت کردیم تا از “امامزاده سلطان ابراهیم” بازدید کنیم.
دریاچهی پشت سد شهید عباسپور (کارون ۱). برای رفتن به روستای «کارتا» باید از جایی که با رنگ زرد نوشته شده سوار قایق میشدیم و تا محل آخرین پرچم میرفتیم.
در مسیر از روستای «درب خزینه» N31 53-E48 59 (در مسیر اهواز – مسجد سلیمان و بعد از ملاثانی) و قلعهی قاجاری نیمهمخروبهی آن بازدید کردیم. جلوتر که رفتیم در کنار جاده، چهارتاقیهای روستای «بَتوند» N37 00-E49 07 نظرمان را جلب کرد. به آن سمت راندیم، عکس گرفتیم، چای نوشیدیم و دوباره به راهمان ادامه دادیم.
چهارتاقیهای روستای «بَتوند» که گونهای از بناهای آرامگاهی منطقه هستند.
قرار نبود که از شهر مسجد سلیمان دیدار کنیم، بنابراین جادهی سد کارون ۱ (شهید عباسپور) را پیش گرفتیم و در راه از بقایای آتشکده و بردنشانده عکاسی کردیم.
این «بردنشانده» (برد به معنای سنگ است) در محل آتشکدهای N32 02-E49 19 قرار دارد که امروزه تنها بقایایی از آن را میبینیم.
این چوپان بختیاری را در نزدیکی آتشکده دیدیم و کمی با او گپ زدیم.
برای رسیدن به “امامزاده سلطان ابراهیم” میبایستی خودمان را به دوراهی روستای «کٍوٍشک» N32 03-E49 33 میرساندیم و کمی جلوتر از آنجا، سوار بر قایق میشدیم. کرایهی قایق نفری ۲۵۰۰ تومان است و قایقرانان ۱۰ نفر را در هر قایق سوار میکنند. زمان قایقسواری هم حدود ۱ ساعت تا ۱:۱۵ دقیقه است. ما چون وقت نداشتیم یک قایق با قیمت ۲۰۰۰۰ تومان کرایه کردیم و خودمان را به روستای «کارتا»، جایی که امامزاده در آنجا واقع است رساندیم.
وقتی سوار قایق بودیم این عکس را گرفتم. آن کوهی که برف دارد، زردکوه بختیاری است و پشت آن شهر چلگرد است.
وقتی از قایق پیاده شدیم و به داخل روستا رفتیم، در همان ابتدا دیدیم که این بچهها بر روی تخته سنگی نشستهاند و درس میخوانند.
این آقا (احتمالا پدربزرگ همان بچهها) هم در نزدیکی همان بچهها در داخل حیاط خانهاش نشسته بود و قرآن میخواند. با او چند دقیقهای همکلام شدیم، نشانی امامزاده را پرسیدیم و سپس از او دور شدیم. در این هنگام “مجتبی گهستونی” گفت که یک دایی ناتنی در این روستا دارد که نمیداند، کیست و در کدام خانه زندگی میکند. موقع برگشت متوجه شدیم که اتفاقا همین آقا، همان دایی ناتنی گمشدهی اوست که تا به حال همدیگر را ندیده بودند.
این عکس را موقع برگشت گرفتهام، موقعی که مجتبی متوجه شد این آقا همان دایی نادیدهاش است و نشانی میدهد که: “به پیر و به پیغمبر، من خواهرزادهی تو هستم.”
کدبانوی بختیاری در حال پخت نهار برای خانواده در روستای «کارتا»
سنگمزارهای روستا
گونهای از سبک زندگی در این روستا
مقبرهی امامزاده سلطانابراهیم که در تمام خوزستان شهرت دارد و به قول دایی مجتبی، برادر امام رضاست.
هر کجای روستا باشید، این نقش که بر کوه میبینید، جلب نظر میکند. مردم محلی میگویند: “گاوی از کمر کوه پایین میآمده که شیری بر آن حمله میکند. امامزاده آن شیر را در همانجا طلسم میکند و این نقش همان شیر است (سر و دست و پا و دمش را میتوان تصور کرد).”
از این خانواده تقاضا کردیم که به ما نهار بدهند. برایمان قطعاتی از مرغ کباب کردند و به اتفاق خوردیم.
سگی با دو رنگ متفاوت در چشمهایش: این سگ همان خانوادهای است که در حیاط خانهاشان غذا خوردیم.
وقتی غذا خوردیم، قایق دیگری با همان قیمت کرایه کردیم و از روستا برگشتیم. صحنههایی در راه دیدیم که این عکس و سه عکس بعدی نمایانگر آن زیباییها هستند.
بدون شرح
بدون شرح
بدون شرح
آن جزیرهای که میبینید، در نزدیکی همان جایی است که باید سوار قایق بشویم و به سمت روستای «کارتا» برویم. در این جزیره تفریحی ویلاهای یکخوابه و دو خوابه و سهخوابه برای اجاره گردشگران وجود دارد. طبق اطلاعات مجتبی گهستونی، اتاقها به ترتیب شبی ۱۰۰۰۰۰، ۱۲۰۰۰۰ و ۱۵۰۰۰۰ تومان کرایه داده میشوند.
از آبهای نیلگون کارون خداحافظی میکنیم و به سمتی میرویم که من حدس میزنم (فقط یک حدس جسورانه است) محل تولد کوروش باشد. نامش «قلعه بردی» N32 08-E49 31 است و به نظر میرسد که بناهایی از دوران هخامنشیان در این منطقه وجود داشته است.
در تصویر موقعیت «قلعه بردی» نسبت به دریاچه پشت سد کارون ۱ و قلعه خواجه مشخص است.
تصویر ماهوارهای منطقه
بقایای آثاری از دورانهای گذشته (احتمالا هخامنشیان)
نقشهایی که بر روی برخی از سنگهای روستای «قلعه بردی» میتوان دید.
با دیدار از روستای «قلعهبردی» برنامهی روز اول به پایان رسید و ما به سمت اهواز حرکت کردیم. همچون شب قبل، به منزل محمد شمالیزاده رفتم و تا صبح استراحت کردیم.
روز دوم از خانه بیرون آمدیم و رفتیم داخل شهر اهواز تا برای صبحانه از حلیمفروشی معروف «حاجخدایی» حلیم بخریم.
بدون شرح
قبل از اینکه اهواز را به مقصد «رامهرمز» ترک کنیم، به محل عبادت «صابئین مندائی» رفتیم و از آنها عکاسی کردیم. آنها روزهای یکشنبه برای اجرای مراسم در شهر اهواز به کنار رود کارون میروند. مشکلی برای عکاسی نداشتیم و در واقع با رعایت فاصله میشود از آنها عکس گرفت. مهربانند و معتقد به دین خود. مندائیها لباس سفید میپوشند و من قبلا یک متن در مورد این قوم خلاصهنویسی کردهام. برای اطلاعات بیشتر دربارهی این قوم به لینک زیر مراجعه کنید:
http://www.chn.ir/news/?section=1&id=24966
اهواز – کارون – مندائیها – ۷ صبح – یک شنبه
همان توضیح بالا
این پیرمرد یکی از مقامهای روحانی مندائیان اهواز است.
رو به آب در حال خواندن کتاب مقدس مندائیان (گنزا ربٌا؟)
بخشی از اجرای مراسم دینی: شاخهی زیتون را به صلیبی میبندند.
بعد از عکاسی از مندائیان، اهواز را به مقصد رامهرمز N31 15-E49 36 ترک کردیم. از اهواز تا رامهرمز حدود ۱ ساعت و ۲۰ دقیقه راه در پیش داریم. با هماهنگی قبلی توسط مجتبی با دوستی به نام «حشمتالله دهقان»، نایب رئیس انجمن دوستداران تاشار رامهرمز آشنا شدیم و او ما را به دیدار از چند شگفتی در اطراف رامهرمز رهنمون شد.
مسیری که ما از رامهرمز برای دیدار از «تشکوه» و «درهقیر» پیمودیم.
تصویر ماهوارهای رامهرمز
تصویر ماهوارهای از روستا و رودخانهی «ماماتٍین علیا»: تشکوه و درهقیر در نزدیکی این روستا واقع شدهاند.
مجتبی کار داشت و در این روز (یکشنبه) ما را همراهی نکرد، اما همهی ارتباطات را برای راحتی کار ما برقرار کرد. محمد و من به سمت رامهرمز رفتیم، آقای حشمتالله دهقان را سوار کردیم و یکراست به سوی روستای «ماماتین علیا» N31 18-E49 45 رفتیم. قرار بود تا از «تشکوه» N31 16-E49 48 و «درهقیر» N31 19-E49 44 به عنوان دو شگفتی رامهرمز دیدار کنیم. از رامهرمز تا ماماتین حدود ۳۰ دقیق راه است. «تشکوه» در فاصلهی حدود ۵ کیلومتری روستای «ماماتین علیا» قرار گرفته و «درهقیر» نیز در نزدیکی این روستاست.
بیاغراق یکی از شگفتیهای ایران همینجاست. این حفرهها همچون چشمههایی هستند که به جای آب سرد از آنها آتش گرم بیرون میجهد. اینجا «تشکوه» است. «تش» همان آتش است که نام این بخش از تپهی اطراف جاده را بر آن گذاشتهاند. به خاطر خروج گاز از این حفرهها همواره از آنها آتش به بیرون میجهد. با خودم فکر میکنم که در صورت معرفی و ساخت زیرساخت برای این منطقه، چقدر میتوان به رونق گردشگری و وضعیت اقتصادی مردم منطقه کمک کرد.
اینهم نمای «تشکوه» از کنار جاده: فاصلهی این آتشها از جاده حدود ۵۰ متر است و به سادگی دیده میشود، اما هیچ تابلویی برای معرفی این پدیدهی جالب وجود ندارد. فقط حواستان باید باشد که وقتی در جادهی قدیم رامهرمز به ایذه (هفتکل) میروید باید به تابلوی «ابوالفارس» دقت کنید و آن راه را در پیش بگیرید و بعد از عبور از پل آهنی، به سمت چپ جاده نظر کنید تا این صحنه را از دست ندهید.
روستای «ماماتین» اولین مکانی است که طبق اطلاعات محلیها، در سال ۱۹۰۷ میلادی اولین چاههای نفت خاورمیانه در آنها حفر شد. اما به دلایل اقتصادی از این چاههای نفت بهرهبرداری نشد و نهایتا در مسجد سلیمان استخراج نفت در ایران و خاورمیانه شروع شد. تصویر بالا مربوط به برخی از بناهای اداری و اقامتی در روستای «ماماتین» است که توسط انگلیسیها با مصالح بومی در آن زمانها ساخته شده. امروزه مردم در این خانه زندگی میکنند.
ایشان آقای «روحالله کلاهکج»است که ما را برای دیدار از درهقیر همراهی کرد. درهقیر در نزدیکی روستای «ماماتین علیا» واقع است. از کف و دیوارهی رودخانه قیر میتراود.
بدون شرح
تراوش قیر از دیوارهی رودخانه
چاه نفتی که ذکرش رفت: امروزه از استحکامات چندین چاه نفتی که در منطقه وجود داشتهاند خبری نیست اما در اطراف روستا نشانههایی از بقایای بناها و قلعههای انگلیسیها باقی مانده است.
ما بعد از دیدار از روستای «ماماتین» به رامهرمز برگشتیم و در منزل آقای دهقان غذا خوردیم. بعد گشت کوتاهی در شهر زدیم و از محل «جوبَجی» (همان جایی که چند سال گذشته تعدادی اشیاء قیمتی از آن به دست آمده بود) مطلع شدیم. سپس راهمان را به سمت بهبهان ادامه دادیم.
در راه بهبهان: هرچه بگویم برعلیه خودم استفاده خواهد شد!
مسلما بهبهان N31 19-E49 44 آثاری برای بازدید گردشگران دارد، اما قصد ما دیدار از اتفاقاتی بود که کمی ناشنیدهتر و منحصر به فردتر باشند. بنابراین فقط به بازدید از باغ نرگس N30 37-E50 16 که تنها در این زمان گل داشت قناعت کردیم.
مسیر حرکت ما از رامهرمز به بهبهان و موقعیت باغ نرگس در شهر بهبهان
نقشه هوایی شهر بهبهان و موقعیت باغ نرگس در نزدیکی شهر
ایستگاه نرگس بهبهان
و ما دشت نرگسی دیدیم که نگو!
باغ نرگس بهبهان
بعد از پایان بازدید، به اهواز برگشتیم. در منزل محمد شام خوردیم و به همراهی او به فرودگاه رفتم تا به تهران برگردم. سفرم به پایان رسیده بود.
دیدگاهها
سلام این سفرنامه هم عالی بود
من مثل آدمهایی که از کاروان جا مانده اند و به دنبال قافله می دوند مطالب سایت شما را دنبال می کنم .
سر شب اتفاقی این لینک را در سایت انسان شناسی و فرهنگ دیدم فکر کنم به تحقیقات کتابخانه ای شما کمک کند البته اگر شما زودتر ندیده باشیدش . این لینک و سرشاخه های ان مطالب خوبی داشتند.
http://anthropology.ir/node/12417
……………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. بله، این سایت رو می شناسم. سپاس.
سلام، لطفا اگر امکان دارد آدرس ومسیر دقیق دسترسی به جزیره کوشک وجمالی اندیکا را برای من ایمیل کنید.ممنون
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. باید به مسجد سلیمان بروید و از اونجا راه سد شهید عباسپور را در پیش بگیرید. برای ادامه مسیر هم می تونید از مردم کمک بگیرید و هم به نقشه راه های ایران مراجعه بفرمایید.
سلام
خواب از سرم پرید با دیدن این همه نرگس زار و قیر و نفت و تش کوه وووووو
این فقط بخش کوچکی از ایرانه که این همه جاذبه فرهنگی تاریخی طبیعی داره
وای خدا ما چقدر خوشبخت و بدبختیم این همه ثروت این همه فقر
ممنون که از سفرنانه ای که نوشتید
لذت برم
……………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. قابل نداشت.
از اون مدل ارامگاه که شبیه اتاقه و گنبدی من چند جای دیگه هم دیدم مثلا شهرستان خنج به سمت قیرو کارزین روستای سیف اباد – استان فارس-
میگن مال گبراست
…………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس.
آقا حال کردیم
……………………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. ارادتمندیم.
سلام، آقای نورآقایی بنده پژوهشگری هستم که روی بناهای باستانی کار می کنم، آیا از «چهارتاقیهای روستای بَتوند» عکس دیگری دارید؟ به شدت بهش نیاز دارم. ممنون می شم کمکم کنید.
سلامت باشید.
………………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. راستش نمی دونم عکس های دیگری هم دارم یا خیر. از دوست عزیزم، جناب آقای مجتبی گهستونی بخواهید که عکس بهتون بده. شاید داشته باشه.
سلام . آیا دیدن این دشت نرگس برای همه آزاده یا نیاز به مجوز یا نامه داره؟ ما قصد سفر به این منطقه رو داریم. اگه عمومی نیست جای دیگه ای رو می شناسین که اجازه بازدید داشته باشیم؟ ممنون
………………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. به مجوز نیاز ندارید. فقط باید هماهنگ کنید و داخل شوید.
سلام خسته نباشید میتونید بهم زمان رفتن به دشت نرگس بهبهان بگید؟ دشت لالی واقعا گل داره؟ چه فصلی؟ ممنون از تصاویر و مطالب زیباتون
……………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. ۱- بهترین زمان برای دشت نرگس بهبهان، اواخر بهمن، اوایل اسفند ماهه. با این حال، تاریخ دقیق رو باید از اخبار محلی پی بگیرید. ۲- بخش هایی از لالی در اسفند تا اواسط بهار گل داره.
موفق باشید.
سلام چطوری میتونم به جزیره کوشک برم بصورت تور
ممنون میشم لطفا دقیق بگین چطوری میشه رفت خیلی علاقه ن
مندم برای دیدن این منطقه
با تشکر از شما
……………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. واقعا نمی دونم برای اونجا تور برگزار میشه یا نه. ولی خودتون میتونید برید.
آقای نورآقایی نمیدونم ازچه جمله ای برا تشکرکردن ازجنابعالی باید استفاده کنم خودم خوزستانی ام تمام امکانات سفرکردن وهم دارم فقط اون مایه ی کارو که همون “همت”باشه رو کم دارم به خاطرهمین لازم میدونم ازشما که بااین عشق وعلاقه وصدالبته تلاش فراوانی که درمعرفی زیبایی های استانم به سایرهموطنای عزیز به کار گرفتیدتشکروقدردانی کنم واقعا دستتون دردنکنه
………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس از محبت و توجهی که دارید. هر چه کردم، اگر قابل باشه، وظیفه ای بوده که در قبال کشورم احساس می کردم.
سلام. ممنون از اطلاعات جالبتون. برای رفتن به جزیره کوشک ماشین رو باید کجا گذاشت؟ آیا مواد غذایی توی جزیره پیدا میشه یا باید همراه ببریم؟ اقامت در جزیره رو برای چند شب توصیه می کنید؟
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. متاسفانه اطلاعات من برای جواب به سوالهای شما خیلی قدیمی است و کاربرد نداره احتمالا.
در آرزوی انتشار کتاب خوزستانم
نمیتونم حدس بزنم چقدر اعجابانگیز میشه
………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. در زمان خودش میتونست کتاب خوبی بشه. اما که نشد که بشه.
از این همه کشف و کنجکاویتون همیشه لذت میبرم
و چه دشت نرگسی
بوی گلها تا اینجا رسید!🙏🏻
عالی بود واقعا .
…………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. محبت دارید.
سلام روستای کارتا خیلی جاهای دیدنی و جذابی دارد که در اینجا ذکر نشده
………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. سپاس از شما. امیدوارم در سفرهای بعدی بتونم بخش دیگری از این منطقه و در کل خوزستان زیبا را ببینم.