مادام که واژه توسعه، جایش را با توسعه پایدار عوض کرده، به نظر میرسد که یک نوع ایدئولوژی در دنیای امروزی درحال شکلگیری است. در این مقاله به ده اصل توسعه پایدار در گردشگری پرداخته شده است.
توسعه پایدار درعین حفاظت و ارتقا فرصتها برای آیندگان، احتیاجات گردشگران کنونی و نواحی مقصد را نیز برآورده میسازد. از توسعه پایدار به عنوان نیل به مدیریت همه منابع یاد میشود. به نوعی که یکپارچگی و استحکام فرهنگی، اصول زیست بوم شناختی، تنوع زیستشناسی و شیوه زندگی عملی به همراه نیازهای اقتصادی و اجتماعی و زیبایی شناختی حفاظت شود.
اصول توسعه پایدار:
اصل اول:
اولین گام تعریف اهداف و فهم متن و بافت پروژه است. اگر افراد متعددی دست اندرکار هستند قبل از هرگونه پیشروی بایستی همگی در ایدهها و خواستههای هم عقیده باشند.
هدفی مشخص و تعریف شده انجام فرآیند را رو به جلو رهنمون میکند. با سرمایهگذاری زمانی برای ساخت بیانیه هدف میتوان هدف را مشخص و از نتایج آن استفاده کرد. این بیانیه میتواند شامل مطالبی از قبیل بافت اجتماعی، وضعیت اقتصادی، جو سیاسی موجود، محیط زیست و ملاحظات فرهنگی باشند.
اصل دوم:
دومین گام یافتن شخصی یا اشخاصی است که مرتبط و مسوول در زمینه توریسم محیط و میراث منطقه هستند.
– اطمینان حاصل کنید، افراد مناسب در برنامهریزی و فعالیتهای آتی دستاندرکارند.
– میراثهای مهم و اماکن تعیین شده را مشخص و تعریف کنید.
– مطمئن شوید همه مسائل مهم مدنظر قرار گرفته باشند.
– تصمین بگیرید کدامیک از فعالیتهای آتی واقعبینانه و برآورده کننده نیازهاست.
– در راستای طرحهای محلی، طرحهای مدیریتی و طرح توسعه نقشی حمایتی ایجاد نمایید. اصل دوم به این دلیل که پشتیبان دیگر اصول است و باید به طور مستمر بازبینی و به روز گردد، از اهیمت خاصی برخوردار است. پس در ابتدا هر شخص دست اندکار در تصمیمات آتی میبایستی تعریف و ماهیت و طبیعت علائقش، مدنظر قرار گیرد. بنابراین از طریق تهیه لیستی از سرمایهگذاران و صاحبان حساب بالقوه، تعیین کنید چه کسانی لازم است و قادرند که دستاندرکار این امر باشند. کار شناسایی این افراد را می توان از طریق صحبت با مردم، مطالعه گزارشهای موجود و جستجوی عمومی و رسمی و از طریق سازمانهای علاقمند انجام داد.
یافتن ماهیت علاقمندی هر سرمایه گذار و علاقمند، کمک کننده و مهم است . اطلاعرسانی و به کارگیری افراد، چالشی بزرگ و بسیار زمانبر است، اما تغییری بزرگ در زمینه پروژههای موفق، طرحها و گردشگری به وجود خواهد آورد.
اصل سوم:
اطلاعات ابراز قدرتمندی است، بنابراین با گردآوردن حقایق، مسایل و اشخاص مرتبط میتوان زمینهای یکپارچه برای تصمیمگیریهای آینده ایجاد کرد. در پی جستجو ممکن است به این نتیجه دست یافت که بسیاری از اطلاعات مفید در حال حاضر وجود دارند. اطلاعات را میتوان در کتابها، مقالات روزنامهها، گزارشات سالانه، بورشورهای صنعت گردشگری، اطلاعات تورگردانها و نیز از طریق صحبت با افراد مطلع، بازدیدهای متفاوت، مصاحبه و نظرخواهی و پرسش به دست آورد.
چنانچه مقدور است سعی کنید اطلاعات از قلم افتاده و حوزههای مرتبط با آن را مشخص کنید. اطلاعات جمعآوری شده را مرور نمایید و سپس خلاصهای از اطلاعات کلیدی، میراث فرهنگی، مناطق و قابلیتهای بالقوه توریسم تهیه کنید.
اصل چهارم:
در این مرحله بایستی اقدام به مشخص کردن ارزشهای مهم منطقه، محصولات و نیز راههایی که از طریق آنها این ارزشها، درک و مورد استفاده قرار میگیرند، نمود. اماکن بنا به دلایل مختلفی میتوانند خاص بوده و از اهمیت منطقهایی یا جهانی برخوردار باشند.
اماکن میراث فرهنگی و طبیعی داراییهای کلیدی گردشگری هستند. قابلیتهای بینظیر یک مکان و ارزشهای آن، بخش اعظم توریسم تجاری و از نکات کلیدی است و درک ارزشهای میراث منطقه، اصلی موثر در توسعه برنامهریزی بازاریابی و مدیریت است.
داستانها،به خصوص آن بخشی که توسط افراد محلی تهیه شدهاند، جزیی از میراث فرهنگی و معنوی و اغلب از جاذبههای قابل ذکر برای بازدیدکنندگان است.
این داستانها همان چیزهایی هستند که بازدیدکنندگان با خود به خانه میبرند و برای دیگران نقل میکنند.
ترکیبی از ارزشها، داستانها و مناظر دیدنی تجربه کاملی برای بازدید کننده ایجاد میکند. تعیین اینکه چه چیزهایی یک منطقه، ناحیه یا محصول را خاص میکند در برگیرنده همه ارزشهای شناخته شده است.
نهایتا نتایج این گام را میتوان در یک بیانیه تحت عنوان بیانیه “ارزش گردشگری ـ میراثی” ارائه نمود. در ادامه و ذیل این بیانیه عبارتی دیده میشوند، از قبیل اینکه تا چه حدی ارزشهای خاص موجود شناسایی و به بازدیدکنندگان شناسانده شدهاند و یا چه چیزهایی به پتانسیلهای موجود جهت استفاده از ارزشهای خاص در توریسم و افزوده شده است.
اصل پنجم:
شناسایی همه مطالب و فاکتورها بر روی آنچه رخ خواهد داد، موثرند. این بدین معنی است که با افراد صحبت و به اطلاعات جمعآوری شده، توجه کنید. مسائل مهمی را که بر روی مکان، منطقه و گردشگری موثرند را برجسته کنید. اختلافات را شناسایی کنید. راههایی برای بررسیهای بعدی آنها پیدا کنید. بر روی مسایل تمرکز کنید نه بر روی اشخاص به وجود آوردنده مسایل.
مسایل را واضح و کامل شناسایی کنید. در جاهایی که نیاز هست از مهارتهای حرفهای استفاده نمایید. میتوان ملاقاتهایی ترتیب داد که افراد شانس فکر کردن و صحبت کردن در مورد مسایل مرتبط با خود را پیدا کنند، بهتر است نظرات آنها را ثبت کنید.
اصل ششم:
تلاش خود را بر روی مسایلی که ارجعیت دارند متمرکز کنید. اگر منابع محدود هستند، ممکن است لازم باشد به قضاوت و تجزیه و تحلیل بر اساس اطلاعات موجود بپردازید.
اصل هفتم:
در این گام به توسعه اهداف خاص و در صورت امکان اصول محلی که ما را به کارهای آینده رهنمون میسازد پرداخته میشود.
این اصول و اهداف بایستی با واقعیتهای توریسم سر و کار داشته باشند، ضمن اینکه به حفظ و نگهداری میراث فرهنگی و طبیعی خاص منطقه بپردازد. اصول را میتوان در قالب خطمشی، پروتکل و بیانیههایی بیان نمود. اهداف یک سری بیانیههای کوتاه هستند که باید به زبانی روشن، خاص، قابل سنجش، واقعگرایانه و دارای قالب زمانی ارائه شوند.
اصل هشتم:
این مرحله در روشن کردن عقاید، انتخابها، تصمیمگیری و آمادگی جهت انجام فعالیت کمک میکند. انتخابهای خود را اینگونه مورد توجه قرار دهید:
۱. با بسط و اشاعه عقاید
۲. ارائه عقاید و انتخابها برای تست شدن
۳. تجزیه و تحلیل مسایل
۴. توسعه انتخابهای پیشنهادی
۵. تلاش برای دستیابی به توافق در خصوص انتخابهای ارجحتر
به طور کلی عقاید و انتخابها بایستی شامل تجارب ملاقاتکنندگان، مشارکت اجتماع، توجه به اصول میراث، بازاریابی، توسعه محصولات، ارتباطات صاحبان سرمایه، آموزش و… باشد.
اصل نهم:
حال بایستی عقاید و انتخابهای گامها و مراحل پیشین، به فعالیت تبدیل شده و در فرمی واضح و منطقی به اجرا درآیند.
اصل دهم:
در نوشتن و تهیه یک طرح، این گام به منزله نتیجه و خلاصه طرح است . بایستی اقدام به تهیه یک بیانیهای از بازده فرآیند و پیشنهادها نمود و کلیه فعالیتهای توافق شده خطمشی آینده آن مسایل کلیدی و داراییهای توریسم و میراث در آن مشخص گردند.
ترجمه: ژاله کاظمزاده