دانه

به واژهٔ «دانه» (دونه) به عنوان واحد شمارش فکر می‌کنم. معمولا دانه با عدد «۱» همراه است، مثلا یک دانه برنج، یک دانه نخود و حتی «یه دونه نون» (به زبان محاوره). وقتی عدد «۲» و بیشتر می‌شود، یا به جای دونه و دانه، «تا» می‌گذاریم یا واحد اصلی شمارش را به کار می‌بریم، مثلا می‌گوییم: «دو تا نون» (دو قرص نان)، «سه تا گوسفند (سه رأس گوسفند)»، «چهار تا مغازه» (چهار باب مغازه) و از این قبیل. می‌شود اینطور گفت که دانه به عنوان واحد شمارش، «تا» ندارد، بیتاست، یکتاست. جالب اینکه در همین عبارت «یکتا» خود عدد «یک» با «تا» آمده است که مفهوم «بی» به معنی «هیچ» از آن متبادر می‌شود. از این که بگذریم، دانه به مفهوم دانه (نه واحد شمارش عامیانه) کوچکی و خردی را القا می‌کند. پس انتظار داریم که «یه دونه نون» (یک قرص نان) کوچک باشد، ولی معمولا یک قرص نان را بیش از یک نفر با هم می‌خورند. جالب اینکه عبارت انگلیسی Companion به معنی «همراه» و «همدم»، در اصل به معنی «هم‌نان» است؛ کسی که نان را با او می‌خوریم.