استراتژی‌های نوین در گردشگری

همه می‌دانیم که رونق گردشگری در سال‌های اخیر چنان بوده که اشتغال‌زایی و درآمدزایی‌اش مثال زدنی شده. اما سوالی که پیش می‌آید این است که از این پس استراتژی آینده‌ی گردشگری چگونه خواهد بود و بر چه مبنایی پیش خواهد رفت.
این نوشتار قصد دارد تا به بررسی اجمالی روند گردشگری در دهه‌ی اول هزاره‌ی سوم بر اساس گفتارها و منش‌های بین‌المللی بپردازد. بنابراین بد نیست در ابتدا به شعارهای برخی از سازمان‌های بین‌المللی مرتبط با گردشگری در دهه‌ی اول قرن ۲۱ نظری بیفکنیم، شاید که بتوانیم به نتایجی برسیم.

شعارهای سازمان جهانی گردشگری در دهه‌ی اول قرن ۲۱
۲۰۰۰ – فن‌آوری و طبیعت: دو چالش گردشگری در آغاز قرن ۲۱
۲۰۰۱ – گردشگری ابزاری برای صلح و گفتگوی میان تمدن‌ها
۲۰۰۲ – اکوتوریسم و توسعه پایدار
۲۰۰۳ – گردشگری: نیروی محرکه برای کاهش فقر، اشتغالزایی، هماهنگی اجتماعی
۲۰۰۴ – ورزش و گردشگری: دو نیروی زنده برای برای درک متقابل فرهنگ و توسعه جوامع
۲۰۰۵ – سفر و حمل و نقل: از تخیل ژول ورن تا واقعیت قرن ۲۱
۲۰۰۶ – گردشگری غنا می‌بخشد.
۲۰۰۷ – گردشگری درها را به روی زنان می‌گشاید.
۲۰۰۸ – گردشگری در پاسخ به چالش آب و هوا و گرم شدن زمین
۲۰۰۹ – گردشگری: تجلیل از تنوع
۲۰۱۰ – گردشگری و تنوع زیستی

متوجه می‌شویم مسائل مربوط به محیط زیست، فرهنگ، صلح، فقر، زنان، و هماهنگی‌های اجتماعی در جامعه جهانی جزو دغدغه‌هایی هستند که ظاهرا گردشگری باید برای آنان چاره‌ای بیندیشد.

موزه‌ها
موزه‌ها نقش مهمی را در صنعت گردشگری ایفا می‌کنند. از این‌روست که در شعارهای ایکوم (شورای بین‌المللی موزه‌ها) بر مواردی همچون صلح، جهانی شدن، ارتباط میان فرهنگ‌ها، گردشگری و هماهنگی اجتماعی تاکید شده است.

محیط زیست
بخش عظیمی از گردشگری به طبیعت و محیط زیست انسان‌ها و جانواران و گیاهان وابسته است. ببینیم که سازمان جهانی محیط زیست چه برنامه‌هایی را برای خود تدوین کرده است:
شعار سال ۲۰۰۰ سازمان جهانی محیط زیست این است: “هزاره و محیط زیست – زمانی برای عمل”.
بر همین اساس در سال‌های بعدتر، سازمان جهانی محیط زیست به زمین و آب و دریاها و اقیانوس‌ها و شهرها و کویرها و بیابان‌ها و ذوب یخ‌ها و تغییرات آب و هوایی و اقتصاد کم کربن و گونه‌های زیستی توجه نشان داده است.

زنان
شعار سال ۲۰۰۷ میلادی سازمان جهانی گردشگری، زنان را خطاب قرار داده است، بنابراین این موضوع نیز در گردشگری اهمیت دارد. از طرفی شعارهایی که در روز جهانی زنان در دهه‌ی اول هزاره‌ی جدید عنوان شده‌اند به اتحاد زنان، صلح، برابری جنسیتی و از این قبیل می‌پردازد.

اهداف توسعه هزاره بر اساس خواسته‌های سازمان ملل
MDGS، نام اختصاری «اهداف توسعه هزاره» سازمان ملل است که در سپتامبر سال ۲۰۰۰ معرفی شد و همه‌ی ۱۹۱ کشور عضو، تعهد کردند که تا سال ۲۰۱۵ به این اهداف برسند.
در یک کلام اهداف توسعه هزاره سازمان ملل، مبارزه با فقر، برابری جنسیتی، پایداری محیط زیست، توسعه و مشارکت جهانی را مد نظر قرار داده است.
به عبارت دیگر، اهداف ۱ و ۷و ۸ از هشت هدف تعیین شده توسط سازمان ملل، مستقیما از سوی صنعت گردشگری می‌توانند حمایت شوند، و اهداف دیگر نیز به‌طور غیرمستقیم با گردشگری در ارتباط هستند.
اهداف توسعه هزاره که می‌توانند مستقیما توسط گردشگری حمایت شوند، عبارتند از:
هدف شماره ۱: حذف کامل فقر و گرسنگی شدید
هدف شماره۷ : تضمین پایداری محیطی
هدف شماره۸ : ایجاد مشارکت جهانی برای توسعه

با بررسی شعارهای سازمان‌های مختلف در بالا متوجه شدیم که پایداری محیط زیست، ارتباط میان فرهنگ‌ها، مبارزه با فقر، ایجاد صلح در جهان، هماهنگی اجتماعی میان اقشار مختلف در همه‌ی جوامع و توجه به برابری‌های جنسیتی، رسالت سازمان‌های بین‌المللی است که اتفاقا به طور مستقیم یا غیرمستقیم با گردشگری در ارتباط هستند. بنابراین دور از واقعیت نیست اگر بگوییم که به غیر از نگاه اقتصادی حاکم بر گردشگری، اهداف دیگری نیز در این فعالیت قابل بررسی است.

از طرفی وقتی موضوعاتی که در گردشگری امروز با آن‌ها مواجه هستیم را مورد بررسی قرار می‌دهیم با چالش‌هایی روبرو می‌شویم که بعضی از آن‌ها عبارتند از: رویارویی گردشگری و مدرنتیه، علت‌های سیاسی و غیرسیاسی در ظهور و سقوط مقاصد گردشگری، حضور مفاهیمی همچون “منطقه ممنوعه” در عرصه گردشگری که می‌تواند سیاسی یا غیرسیاسی باشد، حضور پرقدرت اینترنت، پیشرفت “شبکه‌های اجتماعی”، تولد “وب ۲” و …

شاید بتوان گفت، نگرشی که از چند خط بالا حاصل می‌شود این است که با رونق گردشگری در همه‌ی جهان امروز، احتمالا به مفاهیم جدیدتری برای هستی‌شناسی آن احتیاج داریم. ظاهرا این صنعت (یا به زعم برخی از کارشناسان، فعالیت) خیلی سریع و عمیق جای خود را در میان بقیه‌ی فعالیت‌های بشری پیدا کرده است و اجتماع و سیاست و فرهنگ و اقتصاد و باور و سبک زندگی جوامع را در سطح خرد و کلان تغییر داده است و احتمالا بیش از این هم تغییر خواهد داد.

بر همین اساس است که روش‌ها و استراتژی‌های جذب مخاطب در گردشگری، هر روز و بنا به شرایط و گاهی با تغییرات جزیی و کلی، طوری عرضه می‌شوند که طیف بیشتری را مورد توجه قرار دهند و نهایتا برای هر تفکر و سلیقه و نیاز و مرام، رویکردی خاص ارائه می‌شود.

شاید در روزگارانی پیش از این تجارت، تجارت نیازهای اولیه‌ی بشری بود اما امروزه گردشگری ثابت کرده است که نه تنها خاطره و رویا و تجربه را می‌توان خرید و فروش کرد، بلکه تفکرات و ارتباطات عالی انسانی نیز درون مرزهای داد و ستد گنجانده شده‌‌اند. این موضوع را می‌توان دوگونه معنا کرد: یکی این‌که ایده‌آل‌ها و آرمان‌های بشری را هم می‌توان با ترفندهای مختلف داد و ستد کرد و دیگر این‌که داد و ستد را می‌توان تا حد ایده‌آل‌ها و آرمان‌های بشری ارتقا داد.

آرش نورآقایی

دیدگاه‌ها

  1. محمد سوزنچی

    ممنون آرش عزیز
    مطلب جالب و نکته داری را گفته بودید.
    در خصوص محیط زیست و گردشگری باید این را بگویم که طی یکسال گذشته که در صنعت اکوتوریسم بنا به رشته تحصیلیم وارد شده ام متاسفانه در ایران این صنعت با صنعت خوش گذاری یا گلگشت تداخل یافته و اغلب از واژه اکوتوریسم جهت برگزاری برنامه های شاد و مفرح استفاده می شود که متاسفانه به دلیل بی سوادی مدیران مربوطه این مسئله در آینده صدمه بسیار زیادی را به محیط زیست وارد میکند.
    و ای در حالی است که در انتهای تحصیلات دانشگاهیم تنها صنعت هم راه محیط زیست را اکوتوریسم می شناختم.
    پس توسعه پایداری که در صنعت توریسم از دیدگاه محیط زیست مطرح می شود تا عمل آن بسیار فاصله حتی در جهت مخالف می باشد.
    ……………………………………………………………………………………………………………………………
    جواب: سلام به تو.

  2. حامی

    سلام

    آهسته تر برو ,
    دریا هم باشم توان درک اقیانوس وجودت برام به اندازه ی کافی سخت هست .
    امیدوارم از ایده و نانوشته و جاده توی این سفر لبریز شده باشی آرش عزیز
    ……………………………………………………………………………………………………………………………
    جواب: سلام. اون اتفاقات در سفرهایی رخ می ده که آدم راهنمای تور نباشه. یکی از عیب های سفر با تور اینه که آدم دچار الهلم نمی شه، یا کمتر می شه.

  3. حامی

    سلام
    راستی باز هم بهم ایده دادی . ممنونم
    ……………………………………………………………………………………………………………………………
    جواب: سلام. ارادت دارم.

  4. لیلا

    مرسی بابت اطلاعاتی که به اشتراک گذاشتین….این موضوع در ایران با چه استراتژیهایی دنبال میشه؟به کدومیک از این هدفها نایل شدیم؟
    ……………………………………………………………………………………………………………………………
    جواب: سلام. این فقط یک نوشتار نیمه کاره است برای آگاهی. جواب سوال های شما رو نمیشه در این متن پیدا کرد. اما همین که سوال ایجاد شده، بسیار خوبه.

  5. حامی

    سلام

    پس برایت آرزو می کنم : سفرهایی که تو را در کوچه هایشان خواب می بینند و
    جاده صدا می زند از دور قدم های تو را ….مثل آن اروپای ۸۸ فوق العاده ات.
    ……………………………………………………………………………………………………………………
    جواب: سلام. سپاس. امیدوارم برای تو هم پیش بیاید.

  6. حامی

    سلام

    آرش جان در حال حاضر توی ایران چه قانونی از صنعت گردشگری و حقوق
    گردشگران حمایت می کنه ؟؟
    …………………………………………………………………………………………………………………………….
    جواب: سلام. بالاخره سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یک آیین نامه هایی داره.

  7. ناهید

    با سلام آقای آقایی موضوعات مقاله های شما خیلی به پایان نامه من نزدیکه.موضوع من نقش گردشگری در صلح و امنیت بین المللیه.با وجودی که یه سری مقاله دارم ولی پلانم ناقصه.ممنون میشم اگر به طریقی بتونم باهاتون تماس داشته باشم و از تجربیاتتون استفاده کنم.ممنون
    ………………………………………………………………………………………………………………………………
    جواب: سلام. با کمال میل: ۰۹۱۲۳۱۴۴۷۹۵

  8. صمد

    سلام .با نهایت احتراما دانشجوی کارشناسی ارشد اکوتوریسم هستم سپاسگزارم از موضوعات مطرح شده . لطفا راجع به نگرشهای نو در اکوتوریسم پایدار راهنمایی فرمایید.
    ………………………………………………………………………………………………………………………………
    جواب: سلام. راستش در این مورد خیلی اطلاعات ندارم.
    موفق باشید.

  9. Masi

    دو خط آخر ختم کلام بی نظیری بود ….

    تبحر شما در استفاده از کلمات و فهموندن زیباترین تعابیر، بی مانند هست واقعا.
    ………………………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام. سپاس از همراهی.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *