موزه و خاطره

عکس‌ها سیاه و سفید است اما جذبه‌ی خاصی دارند. گویی در هر قدم شَبَه یک دنیای مرموز و ناشناخته جلوی چشمانمان ظاهر می‌شود. اگر کسی به ما متذکر نشود که این عکس‌ها قصه‌های ۵۰ سال پیش را روایت می‌کنند و نه دورتر از آن‌ زمان را، خودمان شاید به چنین نتیجه‌ای نرسیم. این‌جا موزه‌ی برادران امیدوار است.

“موزه‌ و خاطره” به عنوان شعار ایکوم در سال ۲۰۱۱ میلادی انتخاب شده است. به همین بهانه قصد داریم از موزه‌ای که خاطراتی از ۱۰ سال سفر مشهورترین گردشگران معاصر ایرانی را روایت می‌کند، یاد کنیم.

موزه‌ی برادران امیدوار در میان کاخ‌موزه‌های سعدآباد قرار گرفته و حاوی عکس‌ها و اشیایی است که حاصل ده سال سفر این دو برادر به اطراف دنیاست. اولین سفر آن‌ها در سال ۱۳۳۳ هجری شمسی با دو موتور سیکلت آغاز شد و هفت سال به طول انجامید. برادران امیدوار در سال ۱۳۴۰ به ایران بازگشتند، اما جذبه‌ی سفر چنان آتشی در دلشان افروخته بود که برای بار دوم و این مرتبه با یک اتومبیل سیتروئن ۲ سیلندر از طریق کویت و عربستان سعودی رهسپار آفریقا شدند. این سفر سه سال به طول انجامید.

برادران امیدوار اولین ایرانیان و تا امروز نیز جزو معدود کسانی هستند که به هر دو قطب شمال و جنوب سفر کرده‌اند. آن‌ها در میان اسکیموها زندگی کرده‌اند، سبک زندگی اینکاها و پیگمه‌ها و ماسایی‌ها و قبایل بدوی آفریقایی را از نزدیک دیده‌اند و از زنگبار و آمازون و … خاطرات فراوانی برای ما به ارمغان آورده‌اند. آن‌ها همچنین جزو اولین کسانی هستند که از کعبه فیلم‌برداری کرده‌اند.

موزه‌ی برادران امیدوار را می‌توان “موزه‌ی سفرنامه” یا “موزه‌ی خاطرات سفر” نام نهاد. شبیه چنین موزه‌ای در ایران سابقه ندارد و حتی در دنیا نیز پرتعداد نیست. این دو برادر از لحظات سفرشان فیلم و عکس تهیه کرده‌اند، سفرنامه نوشته‌اند، موسیقی اقوام و ملل مختلف را جمع‌آوری کرده‌اند، حتی پژوهش‌ها و تحقیقاتی نیز انجام داده‌اند. و نهایتا ابزارها و اشیایی که در طول سفر برایشان یادآور خاطرات لحظات خوب و بد، غم و شادی، اشک و لبخند و … بوده را با خود به ایران آورده‌اند و از همان‌ها موزه‌ای بناکرده‌اند. امروز همه‌ی آن ابزارها و اشیا و عکس‌ها و فیلم‌ها خاطرات سفر این دو برادر را برای ما بازگو می‌کنند. درواقع خاطره‌ی سفر برادران امیدوار حتی قبل از پا نهادن در موزه، برای بازدیدکننده با حضور اتومبیل سیتروئن در چند قدمی در ورودی موزه عینیت می‌یابد.

اگر در روزهای یک‌شنبه به موزه برادران امیدوار بروید، یکی از برادرها را در آن‌جا پیدا خواهید کرد. او راوی قصه‌ی موزه است. از او می‌توانید خاطرات سفرشان را بشنوید و پر از شعف شوید. همین موضوع جذابیت موزه‌ی برادران امیدوار را دو چندان می‌کند. در بسیاری از موزه‌های دنیا، احساس رابطه‌ی میان اشیاء و به وجود آورنده آن‌‌ اشیاء فقط از طریق نگاه‌کردن اتفاق می‌افتد، اما در این موزه خالق موزه، حضور دارد و بازدیدکننده یک رابطه‌ی زنده را تجربه می‌کند.
در یک کلام فرق میان موزه‌های دیگر در کشور ما و موزه‌ی برادران امیدوار، فرق میان صفحه اینترنتی Offline و Online است.

سخن آخر این‌که برادران امیدوار در چهل پنجاه سال پیش، نه تنها در سبک سفرکردن و ارائه نتیجه‌ی سفر بسیار خلاق و پیشرو بوده‌‌اند، امروز هم فعالیت خود را دنبال می‌کنند. برادران امیدوار یک سایت اینترنتی با آدرس www.omidvar-brothers.com برای معرفی خودشان و سفرشان درست کرده‌اند و از این طریق هر کسی امروز به سادگی می‌تواند سفر آن‌ها را پیگیری کند و لذت ببرد.

آرش نورآقایی