میان زورخانه و قهوه‌خانه، شباهت‌ها و رابطه‌های جالبی وجود دارد، شباهت‌هایی که ما را به شناخت دین مهر ارجاع می‌دهد:
۱- هر دو مکان، تنها جایگاه مردان است.
۲- طبقات پایین‌تر جامعه به این مکان‌ها رفت و آمد می‌کردند (میکنند).
۳- در زورخانه پهلوانی میکنند و در قهوه‌هانه پهلوانی را روایت میکنند. (نقالی و پرده‌خوانی در قهوه‌خانه انجام می‌گیرد)
۴- هر دو مکان کم‌نورند.
۵- در هر دو مکان، آب (حوض آب) حضور دارد.
۶- در هر دو مکان کسی هست که اهمیت بسزایی دارد و تقریبا هر دو کاراکتر مشابه دارند، در زورخانه مرشد و در قهوه‌خانه نقال.
۷- در هر دو مکان پیش‌کسوت ارج و قرب دارد.
۸- رستم را ببینید؛ گاهی در حال انجام کارهای پهلوانی است و گاهی رجز می‌خواند. می‌توان این‌گونه شبیه‌سازی کرد که، زورخانه محل پهلوانی رستم و قهوه‌خانه محل رجزخوانی او بوده است. با توجه به شناختی که از قهوه‌خانه‌ها مخصوصا در عصر قاجار و اوایل پهلوی داریم، احتمالا در قهوه‌خانه بوده که مردان برای هم خط و نشان می‌کشیدند و می‌بینیم که لوطی‌ها و جاهل‌ها سر و کله‌اشان در قهوه‌خانه پیدا می‌شده، و البته همین‌ها به زورخانه هم می‌رفتند.
۹- در هر دو، گونه‌ای از نمایش و موسیقی وجود دارد.
این نوشتار کوتاه می‌تواند مقدمه‌‌ی موضوع یک تحقیق جالب توجه باشد. آیا مکان‌های دیگری هم هست که با این دو مکان شباهت‌های این‌چنینی داشته باشد؟
دیدگاه‌ها
گمان نمی کنم قدمت قهوه خانه به پیش از دوران صفویه برسد. تا دوران صفویه را یقین دارم. پس قیاس این دو کمی قیاس مع الفارق است. ممکن است قهوه خانه از داخل جمع های زورخانه ای زاده شده باشد. ولی قطعا قهوه خانه به دوران پیش از اسلام باز نمی گردد. میخانه هاشاید. باید دگردیسی قهوه خانه راازمیخانه مورد تحقیق قرار داد و ذکر این نکته آنوقت اهمیت می یابدکه قهوه خانه آلترناتیو شرعی ای بوده که صفویه که در شیعی گری افراط می کردند به تقلید از فرنگ به جای میخانه درست کرده بودند.
سلامی دیگر
مقایسۀ خوبی کردید و آنچه هم که آقای فتوحی نوشتند کاملا منطقی است.
شاید به نوعی بشود اماکنی که مراسم درویشان در آنجا برگزار میشود را به قهوه خانه و زورخانه ربط داد و یا حتی اماکن مذهبی گذشتگان را (طبق نوشته های بهار) !!!
موفق باشید
سلام
می شه راجع به ارتباطش با شناخت مهردینی بیشتر توضیح بدی , البته
سر فرصت , منظورت موارد ۵و ۴ و ۶ و ۷ هست؟
……………………………………………………………………………
جواب: سلام به شما. اگر فرصت شد، چشم.
و باز زمان جوری تنظیم شد که من روز درگذشت تختی بزرگ رو فراموش نکنم.امروز ، روز همه شما پهلوون‌ها گرامی و مبارک
……………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام.زنده باد شما.