گزارش بازدید از اکسپو دوبی

این گزارش ماحصل سفر ۵ روزه برای بازدید از نمایشگاه اکسپو دوبی در تاریخ ۹ تا ۱۳ مهرماه سال ۱۴۰۰ است.

مقدمه:
نمایشگاه‌ اکسپو را می‌توان مهمترین عرصه برای معرفی توانایی همه جانبه‌ی کشورها قلمداد کرد. در سال ۲۰۲۱ میلادی مصادف با ۱۴۰۰ ه‌.ش. این نمایشگاه با قدمت ۱۷۰ ساله در یکی از کشورهای همسایه‌ی ایران در حال برگزاری است.
هدف از نوشتن این گزارش، بررسی وضعیت ایران در این نمایشگاه و بهبود فعالیت‌ها در زمان باقیمانده (حدود ۵ ماه و نیم) است.

۱- معرفی و تاریخچه‌ی اکسپو جهانی
عبارت «اکسپو جهانی»، کوتاه شده‌ی World Exposition است که به گونه‌ای از بزرگترین و عمومی‌ترین نمایشگاه‌‌های جهانی اطلاق می‌شود و مدت برگزاری آن از ۳ تا ۶ ماه است. مدیریت اکسپو بر عهده‌ی BIE یا همان Bureau International des Expositions به معنی «دفتر بین‌المللی نمایشگاه‌ها» است که ساختمان اصلی آن در پاریس واقع شده است.
نمایشگاه اکسپو برای اولین بار در سال ۱۸۵۱ در شهر لندن با حضور ۲۵ کشور و با موضوع «صنعت برای همه‌ی ملت‌ها» برگزار شد.
دو نمایشگاه قبلی جهانی اکسپو World Expo در سال ۲۰۱۵ در شهر میلان ایتالیا و ۵ سال قبل‌تر از آن در سال ۲۰۱۰ در شانگهای چین برگزار شده است.
همچنین دو نمایشگاه دیگر در دهه‌ی گذشته با عناوین Specialised Expo (نمایشگاه تخصصی) یکی در سال ۲۰۱۷ در قزاقستان و دیگری در سال ۲۰۱۲ در کره جنوبی برگزار شده است. نمایشگاه‌ Specialised Expo برای اولین بار در سال ۱۹۳۶ در سوئد برگزار شد و تا به امروز ادامه دارد.
نمایشگاه اکسپو بعدی از ۱۳ آپریل تا ۱۳ اکتبر در شهر اوزاکا ژاپن برگزار می‌شود. و برای سال ۲۰۳۰ کشورهای روسیه، کره جنوبی و ایتالیا اعلام آمادگی کرده‌اند.
همچنین نمایشگاه بعدی Specialised Expo در سال ۲۰۲۳ در شهر بوینس آیرس کشور آرژانتین برگزار خواهد شد.

نمایشگاه اکسپو را می‌توان با بازی‌های المپیک مقایسه کرد. حتی برخی اعتقاد دارند که ایده‌ی برگزاری بازی‌های مدرن المپیک (نه بازی‌های المپیک یونان باستان) از دل اکسپو شکل گرفته است. جالب اینکه برخی کشورها در فاصله‌ی زمانی نزدیک به هم، هر دو رویداد را برگزار کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به کانادا، کره جنوبی، اسپانیا و چین اشاره کرد. به طور مثال چین در سال ۲۰۰۸ المپیک را در پکن و در سال ۲۰۱۰ اکسپو را در شانگهای برگزار کرد.

• اهداف:
به طور خلاصه، Expo ابزاری برای بهبود و رشد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی با همکاری و گفتمان میان کشورهای جهان است. هدف آن را می‌توان دستیابی به توسعه‌ی پایدار در سطح کشورها، جوامع و همچنین خانواده‌ها دانست. به اشتراک گذاشتن تجارب کشورهای مختلف برای حل مسائل جهانی یکی دیگر از اهداف اکسپو به شمار می‌رود.

• فواید:

-فرصت ملاقات کشورها، دولت‌ها، شرکای تجاری با هم و همچنین ارتباط مسالمت آمیز میان بازدیدکنندگان

-فرصت منحصر به فرد برای ترویج تصویر بین‌المللی یک کشور و ارائه‌ی عملکرد آن، معرفی زیبایی، فرهنگ، دیپلماسی، علم و فن‌آوری، …

-ایجاد برند برای ارائه‌ی یک تصویر ملی با تاثیرگذاری بین‌المللی

-آشنایی با روش‌های نوین و تمرین تکنیک‌های بازارداری، بازاریابی و بازارسازی و همچنین برگزاری نشست‌های تجاری

-محفلی برای دیپلماسی عمومی

-ارائه‌ی قدرت نرم (به طور مثال: گردشگری)

-فرصت تبلیغاتی طولانی مدت (۶ ماه)

-همکاری میان دولت‌ها و بخش‌های خصوصی

• هدف اصلی هر کشور برای حضور در نمایشگاه:
در یک کلام، هدف اصلی هر کشور و ملت، نمایش بهترین چیزی است که دارد و می‌تواند به بقیه‌ی مردم جهان ارائه دهد.
از طرفی مهم است بدانیم که هدف اصلی غرفه‌های ملی نه تنها نشان دادن جنبه‌های فرهنگی بلکه نمایش راه حل‌های آن کشور برای چالش‌های جهانی است.
بنابراین ارائه‌ی محتوای متنوع از قبیل معماری غرفه، پیش‌بینی و طراحی برنامه‌ها و رویدادها برای جذب مخاطب و همچنین نحوه‌ی ارائه‌ی این محتواها (همخوانی با اهداف، شعار و موضوع اکسپو و همچنین همخوانی با چشم‌انداز و اهداف هر کشور برای آینده در همه‌ی ابعاد) بسیار مهم است.

۲- اکسپو دوبی (همزمان با ۵۰ سالگی تاسیس کشور امارات متحده عربی)
اکسپو ۲۰۲۰ دوبی (Expo 2020) از ۱ اکتبر ۲۰۲۱ تا ۳۱ مارس ۲۰۲۲ (معادل ۱۰ فروردین ۱۴۰۱ هجری شمسی) به مدت ۱۸۱ روز با شرکت ۱۹۲ کشور در مساحت ۴۸۳ هکتاری برگزار می‌شود. جالب اینکه در تاریخ اکسپو، برای اولین مرتبه است که این نمایشگاه در نزدیکی مرزهای ایران و همچنین در منطقه‌ی غرب آسیا و خاورمیانه برگزار می‌شود.
در ابتدا قرار بود این نمایشگاه در اکتبر ۲۰۲۰ آغاز شود اما به دلیل بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ یک سال به عقب افتاد. دفتر بین‌المللی نمایشگاه‌ها (BIE) در سال ۲۰۱۳ دوبی را واجد شرایط و برگزاری اکسپو ۲۰۲۰ دانست.
دوبی پیش‌بینی کرده ‌است که میزبانی اکسپو می‌تواند ۲۳ میلیارد دلار بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ برایش سود داشته باشد که این رقم معادل یک‌چهارم تولید ناخالص داخلی دوبی است.
همچنین انتظار می‌رود حدود ۲۵ میلیون نفر از این نمایشگاه بازدید کنند.
رهبران دوبی با طراحی و ساخت پروژه‌های بزرگی مانند جزایر مصنوعی دیره و بندر خور، امیدوار هستند بازدیدکنندگان خارجی اکسپو را به سرمایه‌گذاری در این شهر و خرید ملک تشویق کنند. نکته‌ی آخر اینکه در این اکسپو، کلا ۲۰۵ پاویون حضور دارند که بخش اعظم آنها مربوط به کشورها و گروه اندکی مربوط به برخی نهادها و سازمان‌ها و شرکت‌هاست.

• مسیر آینده برای امارات:
بد نیست با برخی از برنامه‌های استراتژیک امارات و دوبی برای صد سال آینده آشنا شویم. قطعا برگزاری اکسپو یکی از قدم‌هایی است که امارات متحده عربی برای حصول به این اهداف برداشته است. این استراتژی‌ها و برنامه‌ها عبارتند از:
دوبی هوشمند در ۲۰۲۱، استراتژی بلاک‌چین در ۲۰۲۱، رونق گردشگری شارجه در ۲۰۲۱، ماموریت فضایی و ارسال سفینه به ماه تا سال ۲۰۲۴، ایجاد پارک خورشیدی تا ۲۰۳۰، رونق اقتصادی ابوظبی غیر وابسته به نفت ابوظبی تا ۲۰۳۰، استراتژی حمل و نقل خودکار (اتوماتیک) تا ۲۰۳۰، استراتژی هوش مصنوعی تا ۲۰۳۰، استراتژی بهره‌وری از آب (تصفیه و ذخیره و …) تا ۲۰۳۶، استراتژی انرژی پاک تا ۲۰۵۰، استراتژی امنیت غذایی تا ۲۰۵۱، برنامه‌ریزی برای صد سالگی تاسیس کشور امارات مبتنی بر قدرت نرم تا سال ۲۰۷۱، ایجاد اولین اقامت انسانی در مریخ تا سال ۲۱۱۷.

• محل برگزاری اکسپو
در نزدیکی فرودگاه آل مکتوم، بندر جبل علی و منطقه‌ی آزاد دوبی است. این منطقه که در جنوب دوبی واقع شده، نقشی کلیدی در آینده‌ی این شهر و کشور امارات برعهده دارد.

• شعار نمایشگاه:
Connecting Minds, Creating the Future
به معنی: پیوند افکار، خلق آینده

• موضوع یا تم نمایشگاه:
اکسپو دوبی سه تم (موضوع) اصلی دارد که عبارتند از: فرصت، تحرک (پویایی)، پایداری
که برای هر کدام، هم یک پاویون جداگانه ساخته شده است و هم یک مسکات (عروسک) برایشان طراحی کرده‌اند.

• مسکات‌ها (عروسک‌ها):
از چندین مسکات برای این نمایشگاه استفاده شده است که عبارتند از:
Salama (سلامه): از آن به عنوان درخت قف عاقل یاد می‌شود. این درخت (قف) همیشه سبز که در کویرهای امارات می‌روید در سال ۲۰۰۸ به عنوان درخت ملی این کشور انتخاب شده است. برگ‌های این درخت سخنگو قرار است داستان پناه دادن به مسافران و شکل‌گیری امارات را به نسل بعدی (لطیفه و راشد) بازگو کنند. این درخت در خود محوطه‌ی اکسپو نیز دیده می‌شود.
Rashid (راشد: یک پسر ۹ ساله‌): به آسمان و محیط زیست دلبسته است و ترجیح می‌دهد در بیابان چادر بزند.
Latifa (لطیفه: خواهر ۸ ساله‌ی راشد): علاقمند به فن‌آوری است، به «غیرممکن» اعتقاد ندارد و همیشه آماده‌ی رویارویی با چالش بعدی است.
Alif: محافظ پاویون‌ «پویایی» یا همان Mobility که به رنگ آبی است و قابلیت تغییر شکل دارد.
Opti: محافظ پاویون «فرصت» یا همان Opportunity که به رنگ زرد (اشاره به فرصت طلایی) است.
Terra: محافظ پاویون «پایداری» یا همان Sustainability که به رنگ سبز و یک ربات نانو تکنولوژی است.

• فضاها و برنامه‌های جانبی اکسپو:
به غیر از پاویون کشورها، فضاها و غرفه‌های دیگری هم وجود دارند که به مسائل مختلف می‌پردازند. از این جمله می‌توان به سه پاویون پایداری، تحرک و فرصت، پاویون‌های سازمان ملل، ماموریت ممکن، زنان، Vision (بصیرت)، ایرلاین امارات و مراکز بازدیدکنندگان (شامل سرویس بهداشتی و نمازخانه و …)، مرکز رسانه و … اشاره کرد. مکان‌هایی هم برای برگزاری برنامه‌ها و رویدادهای عمومی در نظر گرفته شده است. به طور مثال، گنبد الوصل پلازا قلب محوطه‌ی نمایشگاه اکسپو است که مهم‌ترین برنامه‌ها در محوطه‌ی بزرگ و باشکوه آن برگزار می‌شود. هر شب زیر این گنبد ۶۵ متری، هنرمندانی از سراسر جهان به هنرنمایی می‌پردازند.

• موضوعات کلیدی در برگزاری رویدادهای داخلی اکسپو:
در زمان ۶ ماهه‌ی برگزاری اکسپو، قرار است رویدادهای بسیاری برگزار شود.
این رویدادها فرصت مناسبی برای هر یک از غرفه‌های کشورهای مختلف ایجاد می‌کند. هفته‌ها و روزهای بین‌المللی، روز استقلال کشورها، برگزاری جشنواره‌های موسیقی، ورزشی و آداب و رسوم کشورها از جمله‌ی این رویدادها هستند. در زیر به برخی از مناسبت‌ها اشاره می‌شود:

• جشن‌های طلایی یکماهه همزمان با ۵۰ سالگی کشور امارات متحده عربی،
• هفته‌ی آب و هوا و تنوع زیستی، هفته‌ی فضا، هفته‌ی توسعه شهری و روستایی، هفته‌ی مدارا و دربرگیری، هفته‌ی دانش و یادگیری، هفته‌ی سفر و پیوند
• روز جهانی غذا، روز جهانی شهرها، روز بین‌المللی مدارا، روز جهانی کودک، روز بین‌المللی معلولان، روز بین‌المللی داوطلب، روز حقوق بشر، روز پوشش سلامتی همگانی، …

استفاده از هر یک از این فرصت‌ها برای تعامل غرفه‌ی ایران با دیگر شرکت کنندکان در اکسپو اهمیت دارد، اما شاید فرصت هفته‌ی سفر و پیوند و همچنین برگزاری نوروز (با توجه به شروع قرن ۱۵ هجری شمسی) از منظر گردشگری و فرهنگی یگانه باشد.

• بعد از اکسپو:
برگزارکنندگان اکسپو قصد دارند بعد از پایان یافتن نمایشگاه ایده‌ها و افکار منطبق با اهداف اکسپو را جمع‌آوری کنند تا چراغ راهی برای آینده باشد. در واقع از نتیجه‌ی همفکری کشورها برای ارائه‌ی راه حل‌هایی در مقابل چالش‌های پیش رو استفاده خواهد شد.
همچنین محل برگزاری اکسپو در طراحی نقشه‌ی دوبی با عنوان منطقه ۲۰۲۰ نام‌گذاری شده است و احتمال داده می‌شود بعد از پایان یافتن اکسپو، ۹۰۰۰۰ نفر در این منطقه ساکن شوند.
بیش از ۸۹ درصد محوطه‌ی اکسپو برای برگزاری فعالیت‌های آموزشی، فرهنگی و فن‌آوری مورد استفاده قرار خواهد گرفت. قابل توجه اینکه برج ایفل که هم‌اکنون به عنوان معروفترین نماد گردشگری در دنیا محسوب می‌شود، باقیمانده‌ی برگزاری اکسپو در شهر پاریس است.

•چند ویژگی پایدار (Sustainable) در اکسپو:

آسفالت محوطه‌ی اکسپو از موادی ساخته شده است که قابلیت بازیافت دارد. ۸۴درصد زباله‌های تولید شده در اکسپو، قابل بازیافت هستند یا تبدیل به کود می‌شوند. حضور پنل‌های خورشیدی بخشی از انرژی مصرفی اکسپو را تامین می‌کنند.

۳- پیشینه‌‌ی حضور ایران در اکسپو
پیشینه‌ی حضور ایران در اکسپو به دوران قاجار و دوره‌ی صدارت امیرکبیر برمی‌گردد.
اولین حضور ایران مربوط به اکسپو ۱۸۵۱ لندن است که در آن، ایران با غرفه‌ای به مساحت ۹۲ مترمربع فرش، صنایع دستی، کاشی و انواع آجیل را به بازدیدکنندگان عرضه کرد. پس از آن، در اکسپوهای ۱۸۷۳ وین، ۱۸۷۸ و ۱۸۸۹ پاریس، ۱۸۹۳ شیکاگو، ۱۹۰۰ پاریس، ۱۹۳۶ و ۱۹۵۸ بروکسل حضور پیدا کرد. در اکسپو ۱۹۶۷ مونترال با طراحی زنده یاد عبدالعزیز فرمانفرماییان، بنایی با الهام از مسجد جامع شوشتر حضور موفقی داشت. پس از انقلاب نیز، ایران در اکسپوهای کشورهای مختلف شرکت داشته است.

۴- غرفه‌ی ایران در اکسپو دوبی
به گفته‌ی شرکت‌های برگزاری نمایشگاه و طراحان پاویون ایران، طرح معماری غرفه توسط برخی از مجلات و دانشکده‌های مرتبط با معماری مورد توجه قرار گرفته است و آن را در بین ۸ غرفه‌ی برتر ارزیابی کرده‌اند.
پاویون ایران در نزدیکی دروازه‌ی Mobility (پویایی) و روبروی پاویون Mobility و در همسایگی پاویون‌های شیلی و فرانسه قرار گرفته است. در یک کلام، مکان پاویون ایران مناسب است.
محوطه‌ی نمایشگاهی کشورمان شامل چند اتاق سرپوشیده و فضای باز از جمله بخش اطلاعات، گردشگری و میراث، هنر فرش، معرفی شهرها، معرفی سنگ‌های قیمتی و معدنی، اقتصاد، تکنولوژی، صنایع دستی و سوغات، رستوران، یک فضای استیج برای برگزاری مراسم و موسیقی و یک محل کوچک قرارگیری دار قالی است.

چنین اظهار شده است که در طراحی غرفه‌ی ایران کاراکتر «شهرزاد» و تو در تویی داستان‌های ۱۰۰۱ شب، و همچنین «سیمرغ» مد نظر بوده است. استفاده از همه‌ی این کلید‌واژه‌ها در صورتی که پیوندی کامل با محتوای ارائه شده برقرار کنند و بتوانیم آن‌ها را خوب نمایش دهیم، می‌تواند اقدامی هوشمندانه باشد.
اما تا جایی که در برخی خبرها و محتواهای تولید شده دیده می‌شود، گویی چنان ضعیف عمل کرده‌ایم که برخی مجسمه‌ی جانمایی شده در ابتدای غرفه را ققنوس فرض کرده‌اند؛ در حالی‌که از لحاظ نمادشناسی این دو موجود اسطوره‌ای (سیمرغ و ققنوس) با هم فرق‌های بنیادین دارند.

هزار و یک شب به عنوان تم غرفه‌ی ایران، موضوع جالبی است که اهمیت داستان‌های آن در حوزه‌ی ادبیات کلاسیک جهان بر کسی پوشیده نیست و در رابطه با آن کتاب‌ها و مقالات پرشماری نوشته شده است. اما نه به شهرزاد و نه به قصه‌های ۱۰۰۱ شب به درستی در محتواهای ارائه شده در غرفه‌ها پرداخته نشده است. طرفه اینکه شهرزاد یک قصه‌گوست و یکی از بهترین و به‌روزترین شیوه‌های «بازاریابی محتوا» از نظر کارشناسان،storytelling یا همان قصه‌سرایی است. اما در غرفه‌ی ایران نه نقاشی خوبی از شهرزاد هست، نه محتوای شایسته‌ای و نه شیوه‌ی درست تولید محتوا بر اساس قصه‌سرایی.
موضوع قابل توجه دیگر اینکه، قصه‌های ۱۰۰۱ شب را به صورت «شب‌های عربی» Arabian Nights هم ترجمه کرده‌اند. و امروزه بسیاری از مردمان جهان بغداد را شهر ۱۰۰۱ شب می‌دانند. معماری غرفه‌ی ایران با ایجاد برند بر اساس یک تولید محتوای موثر، این توانایی را خواهد داشت که یک بار دیگر ادبیات غنی خود را در قالب یادآوری قصه‌های ۱۰۰۱ شب مطرح کند.
• غرفه‌ی ایران از دیدگاه نمادگرایی و نه معماری
دو رنگ اصلی نمای بیرونی غرفه‌ی ایران را به صورت کلی می‌توان خاکی و آسمانی فرض کرد که از این منظر، انتخاب رنگ‌ها به درستی بوده است. در معماری بناهای مذهبی ایران پس از اسلام، هرگاه سازه با زمین در تماس است، به رنگ خاک نزدیک است و زمانی که ساختمان سر به سوی آسمان فراز می‌کند با استفاده از کاشی، رنگ دیوار و گنبد به رنگ آسمان می‌گراید.
در واقع رنگ آسمان بر خلاف رنگ خاک به سادگی در دسترس نیست. در غرفه‌ی ایران هم رنگ خاک را توسط ریسه‌های آویزان و رنگ آبی را با شیشه‌ها تداعی کرده‌اند و در اینجا هم رسیدن به رنگ خاکی آسان‌تر از تماس با رنگ آبی است.
از دو رنگ استفاده شده در نمای بیرونی غرفه که بگذریم، به نظر می‌آید در استفاده از رنگ در داخل غرفه‌ها چندان فکری نشده است. حداقل اینکه، جالب توجه نیستند.

حضور اتاق‌های متعدد جدا از هم که همگی با یک مسیر اصلی و چند مسیر فرعی به هم پیوند داده می‌شوند را می‌توان به داستان در داستان بودن هزار و یک شب ربط داد، هرچند نه به طور کامل. شاید در اختیار معمار نبوده است و شاید ملاحظاتی در کار بوده که ما از آن بی‌خبریم، با این حال، این سوال مطرح است که چرا هم مسیر اصلی و هم کوچه‌های میان اتاق‌ها در غرفه‌ی ایران، بن‌بست است.
از طرفی، کوچه‌های بین اتاق‌ها طوری تنگ و باریک بودند که خاطره‌ی کوچه‌های آشتی‌کنان شهرهای کویری تداعی می‌شود؛ کانسپتی که شاید بتوانیم از آن بهتر در زمان نمایشگاه اکسپو بهره‌مند شویم.
قدم زدن در غرفه‌ی ایران، حس گم‌شدن و پیدا شدن در یک مارپیچ Maze را هم تداعی می‌کند.

طراحی غرفه‌ی ایران را شاید بتوان یک معماری سنتی درونگرا قلمداد کرد که از قضا نیم‌نگاهی به مدرنیته دارد. حضور آویزهای متعدد که بسان پرده‌هایی برای کل اتاق‌ها عمل کرده‌اند، حریم هر مکان را ارج نهاده است ولی در عین حال، با حضور شیشه مدرن جلوه می‌کنند.
شاید مخاطب آشنا به معماری، در قدم زدن در غرفه‌ی ایران به یاد طراحی دیوار «تجدد» در خانه‌-موزه مقدم بیفتد که توسط هوشنگ سیحون طراحی شده است.

آویزهایی با مهره‌ی چوبی -که ظاهرا در اصل طرح معماری باید از خشت می‌بود- غرفه‌ی ایران را جالب توجه کرده‌اند؛ هم شبیه پرده هستند، هم شبیه دانه‌های تسبیح و هم شبیه دانه‌های اسفند. گویی هم حریم شکل داده‌اند، هم دیانت همراه با حکمت را تداعی می‌کنند و هم جلوی چشم زخم را می‌گیرند. جلوگیری از چشم زخم، موضوعی است که به صورت کتیبه‌ در بسیاری از بناهای دوران عیلامی و هخامنشی مورد توجه بوده است. و در پس از اسلام به صورت حضور شاخ قوچ، آویزهای اسفند و … بر بام یا درهای ورودی جلب توجه می‌کرده است.

شیشه‌های اتاق‌های غرفه‌ی ایران را می‌توان بسان پنجره‌هایی فرض کرد که پشت پرده‌های آویزان قرار گرفته‌اند و با کنار رفتن پرده‌ها، می‌توان به راز درون اتاق‌ها پی برد.

هر یک از اتاق‌های غرفه‌ی ایران ارتفاع متفاوت دارند که در نوع خودش جالب است، اما کوتاهی برخی اتاق‌ها به عنوان فضای نمایشگاهی حالت خفه‌ای را ایجاد کرده است که خوشایند نیست و این را می‌توان یکی از ضعف‌های فیزیکی غرفه‌ی ایران قلمداد کرد.

در مسیر اصلی غرفه‌ی ایران که خارج از اتاق‌هاست، یک فضای سبز -احتمالا برگرفته از طرح باغ ایرانی- ایجاد کرده‌اند که می‌توانست خیلی بهتر باشد.
در ابتدای همین مسیر که ابتدای غرفه‌ی ایران هم محسوب می‌شود، یک دار قالی نیمه‌کاره آویخته‌اند که ایده‌ی خوبی به عنوان نماد مهمان‌نوازی است، ولی ایراد کار این است که در ۵ روزی که ما در غرفه‌ی ایران بودیم، هیچ کسی در حال بافتن قالی مشاهده نشد. در صورتی‌که گفته می‌شود قرار است بازدیدکنندگان گره به گره بر ارتفاع آن بیافزایند تا تمام شود و در نهایت به موزه‌ی اکسپو اهدا کنند.

غرفه‌ی ایران در شب یک حالت خاص عاطفی را تداعی می‌کند، گویی که خانه‌ای با نور شمع و فانوس روشن است. فضای قصه شنیدن را تداعی می‌کند و گویی شهرزادی برای شهریاری قصه می‌گوید. دوست داشتنی است ولی شاید برای استفاده‌ی تجاری و جلب توجه مناسب نباشد.

حضور مجسمه‌ی سیمرغ یا حضور مبل در بخش اطلاعات Information اگر با تولید محتوای معنی‌دار همراه شود، شاید خوب باشد. اما فعلا جایگاه ویژه‌ای برای جذب مخاطب ندارند.

موضوع دیگر اینکه، ورودی غرفه‌ی ایران با درختان نخل طراحی شده است که (شاید) بهتر بود از درختانی همچون سرو استفاده شود.

معایب غرفه‌ی ایران (سخت افزاری، نرم‌افزاری، مغزافزاری):

• فضای تنگ و کوچک برخی از اتاق‌ها و عدم تهویه‌ی مناسب
• بی استفاده بودن یا کم‌رونق بودن برخی اتاق‌ها و فضاها (در زمان بازدید ما)
• عدم حضور فرد یا افرادی برای خوشامدگویی و پذیرش بازدیدکنندگان (بعدتر با حضور راهنمایان گردشگری این مشکل مرتفع شد)
• عدم شمارش بازدیدکنندگان (بعدتر آمار ارائه شد، ولی غیر واقعی بود. تا دو ماه ابتدایی شاید بتوان گفت حداکثر ۳۰۰۰ نفر روزانه از غرفه‌ی ایران بازدید می‌کردند، یعنی هر ماه ۹۰۰۰۰ نفر)
• عدم نظم در حضور بازدیدکنندگان و وجود دو مسیر متفاوت (با حضور راهنمایان گردشگری مشکل تا حدی مرتفع شد)
• عدم وجود تابلوهای راهنمایی مناسب به زبان فارسی، عربی و انگلیسی (این مشکل هم مرتفع شد)
• عدم باز بودن رستوران ایران (در زمان بازدید ما که بعدتر باز شد)
• عدم وجود اینترنت در غرفه‌ی ایران که باعث می‌شد کسی نتواند تولید محتوای آنلاین داشته باشد. (بعدتر مرتقع شد)
• افراد حاضر در اتاق‌های مختلف ایران با هم آشنا نبودند و به هم معرفی نمی‌شدند تا در قالب یک تیم واحد از یک کشور به نظر بیایند. (شرایط بعدتر بهتر شد)
• عدم استفاده‌ی مناسب، هماهنگ و بهینه از فضای استیج. در این فضا، آشفتگی و کج سلیقگی بیداد می‌کرد. در زمان برگزاری مراسم موسیقی و حرکات موزون، صفحه‌ی نمایش، ویدئوی غیر مرتبط و تکراری نمایش می‌داد.
• برخی اتاق‌ها، مثلا اتاق VIP گویی متصدی یا بهتر است بگوییم خدمتکار مشخص نداشتند. (بعدتر بهتر شد)
• ورودی هر یک از اتاق‌ها در غرفه‌ی ایران به خاطر کوچک بودن درها، مناسب نمایشگاه اکسپو نیست و برای ورود تعداد زیاد بازدیدکنندگان طراحی نشده است.
• عدم هدایت مسیر بازدید (با حضور راهنمایان و انجام یک سری اقدامات بهتر شد)

۵- ایده‌های مورد استفاده در غرفه‌های کشورهای دیگر و همچنین در غرفه‌ها و فضاهای عمومی

استفاده از بو در برخی از غرفه‌ها مثل عمان، پاکستان و اندونزی

خوشامدگویی موثر در بیشتر غرفه‌ها

ایجاد نظم برای حضور بازدیدکنندگان، ایجاد صف و انتظار

استفاده از نور و رنگ برای جلب توجه در شب

استفاده از ارتفاع بنا در برخی غرفه‌ها همچون فرانسه و کره جنوبی

استفاده از هشتگ# برای موثر کردن محتوای تولید شده در اکسپو، در غرفه‌ی تایلند

تایلندی‌ها هم ویدئوی ویژه‌ی اکسپو و مخاطبانش ساخته بودند و هم برای جلب اماراتی‌ها و عرب‌ها برنامه‌ریزی کرده بودند.

همگام بودن با شعار و تم‌های نمایشگاه در غرفه‌ی تایلند

بیشتر غرفه‌ها اینترنت اختصاصی برای خودشان داشتند (ایران هم بعدتر اینترنت اختصاصی گرفت).

استفاده از راهنمایان با لباس‌های یکسان در بسیاری از غرفه‌ها و معرفی پوشاک کشورشان به این طریق

بلژیک با دادن یک بیسکوئیت کوچک خوشامدگویی می‌کرد. بر روی آینده که مطابق با شعار اکسپو بود، تمرکز کرده بود. از آنجا که این کشور به خاطر کارتون‌هایش (مثلا تن‌تن) معروف است، در طراحی داخلی غرفه از کارتون استفاده کرده بود.

فضای بیرونی غرفه‌ی عراق شبیه طرح‌های «ضحا حدید» (معمار معروف عراقی الاصل) بود.

کره جنوبی با تولید یک اپلیکیشن، تور غرفه با موبایل برگزار می‌کرد. با این اپلیکیشن می‌توانستید سلفی بگیرید و با استفاده از QR CODE، واقعیت افزوده و واقعیت مجازی، آینده را می‌دیدید و اطلاعات را دریافت می‌کردید.

توجه بر تکنولوژی در غرفه‌های چین و کره جنوبی

تمرکز عربستان، کویت و امارات بر تاریخ و روایت آن به صورت جذاب بر روی صفحات گسترده‌ی نمایش و به صورت اینستالیشن‌های هنری

استفاده از افراد کم‌توان در غرفه‌های عربستان و امارات متحده عربی

سوئیس با نمایش رنگ قرمز بر برند خودش تمرکز کرده بود. گویی پیش پای بازدیدکنندگان فرش قرمز پهن کرده بودند. همچنین شمارش بازدید کنندگان و ایجاد فضا و حس کوهنوردی در آلپ به صورت فیزیکی با حضور ابر و باد و صدا، جزو برنامه‌هایشان بود.

امارات و عربستان: تمرکز بر روی ایجاد باغ و فضای سبز. تمرکز بر اینستالیشن و تداعی کویر و پیشرفت کشورشان در سال‌های گذشته

تمرکز پاکستان بر روی تاریخ به صورت تایم‌لاین، تمرکز بر روی رنگ و همچنین بوی گل محمدی، تمرکز بر روی گردشگری هیمالیا

چین: استفاده از نقاشی بچه‌ها برای تصوراتشان از فضا، تمرکز بر روی تکنولوژی و دنیای دیجیتال

اندونزی: تمرکز بر روی کشاورزی با ارائه‌ی بوی ادویه

برونئی: تمرکز بر روی پوشاک

تمرکز برخی از غرفه‌ها بر روی نمایش اقوام و ادیان

بحرین: فقط تمرکز بر سازه‌ی بزرگ معماری درغرفه‌شان

سنگاپور: تمرکز بر روی محیط زیست و ایجاد یک باغ مرتفع

مجارستان: تمرکز بر روی چشمه‌های آب گرم

برزیل: طراحی تجربه؛ رفتن داخل آب برای توجه به دریا و تفریحات و ورزش‌های آبی

سوئد: با ایجاد ستون‌های چوبی، جنگل درست کرده است و با استفاده از روش‌های به‌روز و بهره‌مندی از تکنولوژی، اطلاعات مورد نظر را به بازدیدکنندگان ارائه می‌داد.

اسپانیا: تمرکز بر روی خوراک و ارائه‌ی محتوای تصویری فوق‌العاده

در غرفه‌ی هلند، به هر فرد یک چتر داده می‌شد که آن چتر به عنوان صفحه نمایش شخصی تبدیل می‌شد. توجه ویژه به محیط زیست و پرورش قارچ بر روی سازه‌ی فولادی. ترکیب معماری فولادی زمخت با رویش گیاه لطیف.

در غرفه‌ی کویت، جانوران به صورت تاکسیدرمی نمایش داده شده بودند.

ایتالیا: تمرکز بر توسعه‌ی پایدار که حتی در لباس راهنمایان (داوطلب) و کارکنان پاویون هم نمود داشت. ارائه‌ی صنعت مد و پوشاک و معرفی موسیقی (اپرا) از دیگر موارد جالب توجه در غرفه‌ی ایتالیا بود.

آمریکا: بر روی فضا تمرکز کرده بود. در معرفی مشاهیر از چهره‌ی استیو جابز (مدیر ارشد اجرایی پیشین شرکت اپل) بهره‌برداری کرده بودند.

هند: توجه بر روی میراث ملموس و ناملموس

آلمان: مشارکت برای تولید انرژی پاک و زدودن آلودکی‌های زیست‌محیطی از دنیای اطرافمان

فلسطین: تمرکز بر زیارت (با لمس تکه‌ای از گنبد آلومینیومی و موزائیک‌های مکان‌های مذهبی و …) و استفاده از حواس پنج‌گانه و معرفی خلاق خوراک

آرژانتین و اروگوئه: تمرکز بر روی فوتبال
…………………………………………………….

استفاده از تکنولوژی مدرن، هوش مصنوعی و واقعیت افزوده در ایرلاین امارات

تفکیک زباله در همه‌ی بخش‌های اکسپو

استفاده از ربات‌های هوشمند

استفاده از بانوان در خدمات‌رسانی

وجود مایع ضدعفونی کننده در همه‌ی فضاهای اکسپو و ورودی‌های غرفه‌ها

وجود شیرهای آب آشامیدنی در فضای روباز اکسپو

فضای سبز مناسب در فضای اکسپو

فضای پارکینگ و مسیر ورودی و خروجی مناسب برای بازدیدکنندگان

مراکز تست پی‌سی‌آر و تزریق واکسن برای تشخیص و درمان بیماری کرونا

برداشتن محدودیت‌های تماس صوتی و تصویری واتس‌آپ در اکسپو و اینترنت رایگان در کل مجموعه.

برگزاری موسیقی و نمایش آیین‌ها و میراث ناملموس در همه‌ی غرفه‌ها و همچنین فضاهای نمایش عمومی اکسپو

۶- ایده‌هایی برای حضور موثر ایران در روزهای باقیمانده

• تولید محتوا برای جذب مخاطب حداکثری در پلتفرم‌های متنوع و شبکه‌های مجازی به زبان‌های عربی و انگلیسی، با استفاده از شیوه‌ی قصه‌سرایی و پررنگ کردن نقش شهرزاد (ساخت ویدئو و عروسک و سناریو و …)
• استفاده از فرصت نوروز و نوسده
• معرفی چهار فصل ایران به صورت ویدئوی زنده
• طراحی شعار ایران در اکسپو مطابق با شعار و تم نمایشگاه اکسپو
• ایده‌پردازی برای جلب توجه اعراب و اماراتی‌ها به ایران برای گردشگری و …
• توجه به روز ملی و مناسبت‌های کشورهای دیگر و برگزاری برنامه‌های مشترک و همچنین توجه به برنامه‌های تقویم اکسپو
• استفاده از راهنماهای گردشگری و داوطلبین برای حضور در اکسپو (انجام شد)
• استفاده بهینه از استارت‌آپ‌ها (ظاهرا فرصت مواجهه سرمایه‌گذاران با فعالان این حوزه فراهم خواهد بود)

گزارش: آرش نورآقایی

• 

چند نکته‌ی دیگر در رابطه با اکسپو از زبان سرکار خانم سولماز اصل دینی
* بیشتر کشورها در کنار پاویون، رستوران و فروشگاه خودشان را هم دارند که بازدیدکننده را ناخودآگاه با فرهنگ، غذا، پوشاک و سوغات سرزمینشان آشنا می‌کند.
* ربات‌هایی در فضای بیرونی اکسپو در حال حرکت هستند که به سوالات بازدیدکنندگان جواب می‌دهند. جالب اینجاست که با یک بار دیدار شما، چهره‌‌تان برای همیشه در حافظه‌ی این ربات‌ها ضبط می‌شود و شما را می‌شناسند.
* اپلیکیشن اکسپو در فضای مجازی موجود و قابل نصب است که تمامی اطلاعات مربوطه را در اختیار قرار می‌دهد و حتی امکان رزرو غرفه‌های پربازدید که صف‌های طولانی دارند را میسر می‌سازد.
* اینترنت رایگان در تمامی محوطه موجود است.
* بازدید از اکسپو برای افراد زیر هیجده و بالای شصت سال رایگان است. قیمت بلیط‌ ورودیه در شرایط مختلف متفاوت و متغیر است. برای اطلاعات بیشنر به اپلیکیشن یا سایت اکسپو مراجعه کنید.
* درصورتی که کارت دانشجویی خود را به کارت بین‌المللی دانشجویی تبدیل کنید، می‌توانید به صورت رایگان از بازدید اکسپو لذت ببرید.
* محوطه‌ی اکسپو در آخرین ایستگاه خط قرمز مترو واقع است.
* بازدید از غرفه‌های ژاپن، آلمان، عربستان، اسپانیا، سوئیس، هلند، مجارستان، کلمبیا، مصر، پاکستان توصیه می‌شود.
* غذای غرفه‌ی فلسطین، بستنی عربستان، فرنچ فرایز بلژیک، میت بال سوئیس، وافل هلند، رستوران تایلندی، کافه‌ی غرفه‌ی فرانسه و تارت غرفه‌ی پرتغال را از دست ندهید.
* اگر دوست دارید که یادگار و آماری از پاویون‌هایی که رفته‌اید داشته باشید، می‌توانید پاسپورت نمادین از فروشگاه اکسپو را تهیه کرده و در هر غرفه مهر ورود به آن کشور را در صفحات مربوط به رنگ هر کشور ثبت کنید.
* غرفه‌ها از ساعت ده صبح تا هشت شب باز هستند اما تا ساعت دوازده شب می‌توانید از فضا و برنامه‌ها و شوهای مختلف که در نقاط مختلف و به خصوص در مکان گنبدالوصل اجرا می‌شود استفاده کنید.