آدرین، نمادی از مردم ایران

این روزها اخبار و حاشیه‌های بسیاری در رابطه با حضور «رونالدو در ایران» مطرح می‌شود که همگی جای بحث و بررسی دارند. اما معمولاً تحلیل گفتارها و کردارها، فقط در حد حرف‌ها و نوشته‌های شتابزده در فضاهای مجازی بیان می‌شوند؛ در واقع نه مستند می‌شوند و نه به یک تحقیق علمی-آموزشی تبدیل می‌شوند. البته باید اذعان کرد که این نوع واکنش‌ها در کشور ما و در رابطه با پدیده‌ها، تقریبا برای همهٔ موارد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به همین شکل است، یعنی پدیده‌ها به یک حافظهٔ تاریخی یا بهتر است بگوییم یک تجربهٔ زیسته به معنای واقعی تبدیل نمی‌شوند.

یکی از موارد ظریفی که به‌نظرم باید در رابطه با آن گفتگو و تحقیق کرد، سخن‌های آن نونهال، «آدرین» است. او در مضمون سخنانش چنین گفت که «ما چون ایرانی هستیم نمی‌توانیم رونالدو را ببینیم». این برداشت آرین که احتمالاً در میان همسالان او و خانواده‌هایشان هم رایج است را می‌توان در افکار اقشار بیشینهٔ افراد جامعه (فارغ از غنی و فقیر) به‌سادگی ردیابی کرد؛ تفکری که از احساسات مختلف یک جامعهٔ تحقیر شده، ریشه گرفته است. نه‌تنها در سال‌ها و دهه‌های گذشته، بلکه حتی پیش‌تر از آن نیز، ما جمع یا انجمنی از جامعه‌شناسان و فیلسوفان را نداشته‌ایم که این آسیب‌ها را شناسایی و درمان کنند. این است که همگی ما قرن‌ها با این «خودباختگی جمعی» درگیر هستیم. جالب اینکه نه تنها درمان نشده‌ایم بلکه در بسیاری از موارد این بیماری را با بیماری دیگری به نام «خودشیفتگی جمعی» تسکین داده‌ایم.

من نمی‌دانم رونالدو آدرین را به دلیل گریه‌هایش پذیرفت یا به‌خاطر آن مضمون حرف‌هایش. ولی از او سپاسگزارم که «نمادی از مردم ایران» را نوازش کرد.

استقبال مردم از رونالدو به عنوان اعجوبهٔ پرطرفدارترین ورزش، اصلاً عجیب و حتی زشت نیست، اما باید قبول کنیم که آن احساس جمعی تحقیر شده، نمایش زیبایی ندارد، حداقلش این است که ما را در برابر ما قرار می‌دهد؛ یک رویارویی نامناسب که منتهی به خشونت‌های لفظی، ناامیدی بیشتر و در برخی مواقع ولنگاری می‌شود.

باید بپذریم که همانند بسیاری از جوامع دیگر (فرقی هم ندارد که توسعه یافته باشند یا جهان سوم) ما هم دچار بیماری‌های روحی جمعی/فردی (ناشی از زندگی اجتماعی) هستیم، و ناچاریم برای درمان آنها چاره بیندیشیم؛ چاره‌ای که نه دانشگاه برای آن برنامه دارد و نه کابینه.