سلام. نتیجه تحقیقات و تفکرات بنده:
آسمان سبز رنگ در ابیات دیگر و از زبان شاعران دیگر هم بسیار آمده مثل این بیت (البته باز هم از حضرت حافظ):
مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو / یادم از کشته خود آمد و هنگام درو
یا ترکیب “طاق خضرا” که دلالت بر آسمان دارد در بسیاری ابیات شعر کلاسیک ایران بکار برده شده مثل این بیت از خاقانی که هم در مصرع اول و هم در مصرع دوم آسمان سبز رنگ توصیف شده:
کیمخت سبز آسمان، دارد ادیم بی کران/ خون شب است این بی گمان بر طاق خضرا ریخته
تنها پاسخ بنده اینه که ترکیب بندی رنگ در آن زمان اینگونه بوده. قدری ملموس ترش اگر بخوایم بکنیم، به رنگ دریا اگر توجه کرده باشید آبی نیست، سبز هم نیست رنگی است بین این و آن در تلاطم، چون آسمان. به این دلیل قدما آسمان رو نه آبی که سبز می دونند.
همین و اگر جز این است که بنده بی صبرانه منتظرم بیشتر بشنوم.
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. راستش من هنوز جواب رو نگرفتم. فکر نکنم حافظ رنگ دریا رو به رنگ آسمان نسبت داده باشه، ضمن اینکه او خیلی هم دریا دیده نبوده.
يك آشنا
سلام
شاید منظور از سبز ،رنگ فیروزه ای باشد.چون تقریبا همه مفسر ان سقف سبز رو به اسمان نیلی ترجمه کرده اند.نیلی هم طیف رنگی بین ابی تا فیروزه ای است. البته فکر می کنم که این تعبیر هم درست نیست.فقط یک تعبیر شخصی است. به هر حال جالب بود.امیدوارم فردا بتونم با دکتر مظاهر مصفا تماس بگیرم و جوابش رو بپرسم.مطمءنم ایشون می دونه.
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس از تلاش شما.
شاید این شعر را در جنگلی انبوه نوشته
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. شما اطراف شیراز جنگل انبوه اینچنینی سراغ دارید؟
مریم
سلام
بنظرم این مطلب چرایی این ارتباط رو بهت میگه http://www.anjomanfarsi.ir/pdf/pa7/4/1138.pdf
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. خوندم. مقاله خوبی بود اما نتیجه گیری دلخواه من رو نداشت.
سعیده
معنی سقف سبز ( گنبد سبز اخضر ، کنایه از آسمان )که اینه ولی , تفسیر زیر رو براتون نوشتم چون معتبر تره :
مسعود فرزاد در کتاب”حافظ صحت کلمات واصالت غزلها”این بیت را در غزل ۳۰۳ کتاب چنین ضبط کرده:”پیش از ان کاین سقف سبز و طاق مینا برکشند/منظر چشم مرا ابروی جانان طاق بود”واین توضیحات را درباره ان داده است:
“پیش از ان”.(نسخه های)خ س ی ب ک صه ل ق ع:پیش از این.متن را قطعا مرجح میدانم.هم در مقابل “کاین”تنوع صوتی ایجاد میکند و هم معنی صحیحتری میدهد.
“سقف سبز و طاق مینا”.(نسخه)ک:سقف سبز طاق مینا.(نسخه)ی:طاق سبز و سقف مینا.معلوم است که ک عین متن است اما اشتباها “و”را بعد از سبز انداخته است.متن بر ی مرجح است زیرا مطابق ضبط اغلب نسخ است.ولی ی را نمیتوان غلط دانست.(کاش میگفت چرا؟)
“مینا”.س:ایوان.این نسخه بدل اشکارا غلط است.در برابر”سقف سبز”اینجا عبارت متقارن “طاق مینا”داریم.نسخه بدل بیمعنی است ونمونه ضبط غلط در نسخه دارای کتابت قدیم است.
“برکشند”.ق صه:برکنند.ب:سرکشد.ل:برکشد.نسخ ب و ل چون که مفرد هستند غلطند.ق ازنظر معنی شاید غلط نباشد امامتن بر ان مرجح است.زیرا علاوه بر انکه رضایت بخش است مطابق ضبط اغلب نسخ است
“جانان”.ن:خوبان.متن روی همرفته مرجح است زیرا به معشوق واحدی اشاره دارد.بموجب این نسخه بدل شاعر عاشق همه خوبان جهان است واین به اندازه متن حافظ وار نیست.با وجود این نسخه بدل خوبی است ون که یگانه منبع برای ضبط ان است خدمتی به حافظ کرده است.(با توجه به کلمات “نوشین لبان”و “عشاق” در بیت پیشین ضبط ن میتواند صحیحتر باشد.)
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس. اما راستش من جوابم رو نگرفتم. یعنی چی آخرش؟
000000
من به این فکر میکنم که اگر تفال زده باشین به حافظ چه فالی درومده … . به به .
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام.
يك آشنا
سلام دوباره
فقط هم این بیت نیست بلکه جاهای دیگری هم آسمان را سبز می بیند.مثل:مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو/یادم از کشته خویش آمد و هنگام درو….
و
گمان کنم حضرت حافظ ،قربانش بروم کوررنگی داشته است.چون ظاهرا کوررنگها توانایی تشخیص سه رنگ قرمز و آبی و سبز را به درستی ندارندو جسارت نباشد این بیماری در اقایان بسیار شایع است!!
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. لطف دارید.
یک آشنا
لطفا این مطلب رو در ادرس زیر بخوانید:
http://www.anjomanfarsi.ir/pdf/pa7/4/1138.pdf
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. یکی دیگه از دوستان هم این لینک رو فرستاده بود. خوندم ولی به جوابی که داده قانع نشدم.
شمیل
درسته . پاسخ را نمی‌دانم. هم او در یک جای دیگر فرموده است:
مزرع سبز فلک دیدم داس مه نو
یادم از کشته‌ی خویش آمد و هنگام درو
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس.
مریم ناوی
سلام استاد
حافظ علیه الرحمه کاملن قشنگ معلومه تو این بیت طاقتش برای جانانش طاق شده بود از شدت بی طاقتی فشارش افت کرده چشماش سیاه تاریکی رفته بعد آبی رو سبز و احتمالا سبز رو گلابی می دیده حالا فکر کن تو همون هاگیر واگیر باید غزل هم می سراییده! خوب حافظ جان ! علیه الرحمه جان! ول کن بابا جان! آب قندی سرمی دوایی درمونی بعد که دلت حال اومد قشنگ از سر صبر و حوصله تغزل بفرمایید که اونوقت بعد هفتصد هشتصد سال اینطور بین علما اختلاف نگفته که چرا آسمون سبز؟!
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. طنز شما خوبه.
حضرت حافظ با ما شوخی داشته می خواسته ببینه رنگها رو از هم تشخیص می دیم یا نه ؟
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. احتمالا همینطوره.
محمد
مصرف بیش از حد بعضی مواد غذایی یا دارویی می تواند دید سبز(سبز بینی) ایجاد کند.مثل مسمومیت با جیوه و……….
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس.
اسطوره باز
حضرت اقای ارش نور آقای عزیزم ..
رنگ ها در تاریخ شعر فارسی دقیقا با رنگ های که ما امروز می شناسیم تناظر یک به یک ندارند . سبز و ابی و کبود و حتی زرد از این قبیلند .یک رساله در دانشگاه تهران نوشته شده به نام رنگ در شعر فارسی که میتوان از آن استفاده کرد.
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس از راهنمایی. موفق باشی پسر.
mina
جواب مریم خیلی بامزه اس کلی خندیدم……حالا واقعا چرا؟؟؟
………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. هنوز که به جواب نرسیدیم.
مریم
باسلام وآرزوی سلامتی .برداشتم از سقف سبز به مثابه سر سبز که زیان سر خ میدهدش برباد نشان از سلامتی وآبادانی دارد.
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس.
مریم.ص
سلام آرش نورآقایی عزیز،برای منم سوال شد و رفتم پرسیدم از یکی از دوستان آشنا به ادبیات،یک تفسیری که ازین بیت های مشابه شده اینه که :«منظور حافظ سقف سبز و طاق مینا کاری شده مسجد است,که اشاره می کند که گاهی مساجد و یا ادیان خود,حجاب آدمی می شوند.»
مرسی که سوالتو بیانکردی و برای من چالش ایجاد شد.
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. بعید میدونم منظور حافظ مسجد بوده باشه.
شکوفه
salam,fekr konam in mored barmigarde be inke un zaman be range abi, sabz migoftan ke hanuzam tuye bazi az aghavm rayeje
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. شاید.
مریم واعظ علائی
به نظر من حافظ در این غزل نه از این عالم و نه از عالم بهشت و جهنم که از قبل از این ها صحبت می کنه. از زمانی که بین عاشق و معشوق فقط بحث سرّ عشق و بحث لطف طبع و خوبی اخلاق بود و بر هر خوان خدا رزاق بود. هنوز نه بهشت بود و نه جهنم. فقط خوبی بود و خوبی، یعنی قبل از اینها با خدا یا معشوق یا عاشق آشنا بوده . و منظور از سقف سبز و طاق مینا ، باغ خلد یا عالم بهشت است ، چون ما بهشت را به باغ سر سبز می شناسیم. به همین خاطر در آخر غزل میگه اگر رشته تسبیح بگسست یا اگر در شب قدر صبوحی (مستی) کرده ام معذورم بدار . چون قبل از این شرط و شروط ها با خدایش(معشوق یا عاشق) آشنا بوده و نمی تونه این قید و شرط ها را رعایت کنه.
………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس. اما راستش دلیل خوبی نبود.
-
این کامنتها هم خنده دارند هم گریه…
از بیت قبلش برمیاد که درباره شب شعر گفته، در زمان ایشون شبها کمترین آلودگی نوری را داشتند، برای همین چیزی را می دیدند که ما امروز در بیابان می توانیم ببینیم.
اگر آسمان را هفت تا بدونیم، عدد چهار حد مرز محسوب میشه و اگر بر اساس طیف، رنگ سبز را به عدد چهار نسبت بدیم اونوقت میشه یجورایی جواب این سوال را داد.
این در صورت باور به این “اگر”ها است. شما باور داری؟
…………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. به نظرم تحلیل خوبی نیست.
شبنم
سلام
شاید حضرت حافظ در کل تمایل داشته فلک را همچون کشتزاری ببیند که اعمال در آن کاشته و روزی درو می شوند. به همین دلیل این کشتزار یا فلک را سبز می داند و منظور از “سقف سبز”، “فلک” است که در برخی از ابیات حافظ (مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو) این فلک به مزرعه/کشتزار تشبیه شده و در بیت مورد نظر هم واژه “سبز” مجاز از “کشتزار” به کار رفته.
و مفهوم کلی بیت مذکور را شاید بتوان این دانست که؛ پیش از خلقت فلک/کشتزار (که اعمال خود را در آن می کاریم و روزی باید ثمره اش را درو کنیم)، ما(حافظ) جانان خود را می شناختیم و دلبسته ی او بودیم، بنابراین اعمال یا کِشته های ما ملاک ارزیابی قرار نخواهد گرفت بلکه همان مهر ازلی که در قلب ماست در نهایت رهایی بخش خواهد بود و همین مهر ازلی است که موجب نادیده گرفته شدن اعمال خطای ما خواهد شد.
شاید این دو بیت نیز شاهدی بر بیت مذکور و این تفاسیر باشند:
مکن به نامه سیاهی ملامت من مست / که آگه است که تقدیر بر سرش چه نوشت
قدم دریغ مدار از جنازه حافظ / که گرچه غرق گناهست می رود به بهشت
در نهایت ممنون از شما که هم خودتان فکر می کنید و هم دیگران را به فکر کردن وا می دارید…
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس از شما.
مصطفی ف
« هـمیشه سـبـزبـودن »
غایت فرهنگ ایران، در« زندگی درگیتی » هست
چرا « خـرد ، سـبـزپـوش است » ؟
« غـایـتِ » زال زر
« همیشه سـبزبودن ِ زندگی »، درگیتی است
« غایت » زرتشت ،« همیشه سبزبودن »
درفراسوی گیتی،دربهشت(مینو)ممکن میگردد
درفرهنگِ « زال زرو رستم »
« ســروش ســبـزپـوش »
درهرانسانی، « خـردِ زنـدگـی پرور» است
که دربرابر « ضد زندگی =اژی» میایستد
چرا نخستین خدائی که درشاهنامه
پدیدار میشود، « سـروش ِ سبزپوش » است؟
چرا،خـردانسان، جامه همیشه سبز دارد ؟
بخشی از مقاله استاد ” منوچهر جمالی ”
منوچهرجمالی
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. مجاب نشدم.
آناهیتا
آنچه که به نظر من می رسد طاق خضرا همان گنبد سبز پیامبر است و طاق مینا آسمان است . در قدیم رسم بود که دریچه ای از سقف را به سمت آسمان باز می گردند و آرزوی باران می کردند و می گفتند اولین باران از این بنای باشکوه می اید . و کنایه حافظ به آن است و اگر کمی در شعر دقت کنید مفهوم آن مشخص می گردد .
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. نمی دونم. شاید.
آناهیتا
حالا چرا از این همه شعر حافظ این یکی ذهن شما را مشغول کرده
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سوال جالبی نیست.
بردیا
پیش از این کاین “سقف سبز” و “طاق مینا” برکشند منظر چشم مرا ابروی جانان طاق بود
چرا “طاق مینا” را پس از “سقف سبز” می آورد؟!
معنی طاق سقف خمیده گنبدی است که آسمان نیز چنین است: خمیده و گنبدی- گنبد آسمان
حال آنکه سقف در لغت نامه به معنای “پوشش” آمده است. پوشش روی خانه که می تواند هرچیزی باشد آهنی، چوبی، حصیری و … و مینا که نوعی رنگ آبی است.
حافظ پیش از طاق مینا که همان آسمان آبی یا گنبد آبی است از سقف سبز یعنی یک پوشش سبز روی طاق مینا سخن گفته است که گویا یک لایه یا پوشش سبز رنگ روی گنبد آبی آسمان کشیده شده است که می گوید پیش از اینکه آن را برکشند یا بالا برند … یا به تعبیر پیش از اینکه این “پوشش سبز” و “گنبد آبی” را بالا برند…
شبیه گنبد برخی از مساجد که دو پوسته است انگار حافظ هم آسمان را دو پوسته می دیده. یک پوسته آبی رنگ که همان رنگ آبی آسمان است و یک پوسته سبز رنگ که بالاتر از آبی و به عنوان پوشش روی آن قرار گرفته است که انگار در حکم نقاب و محافظ آسمان است.
سقف سبز در کنار طاق مینا زیباست و این شاید یک تفسیر باشد.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس.
درود. انسان وقتی در طبیعت است اگر رنگها را زیاد از هم تفکیک کند ذهنش بسیار خسته می شود. من شخصاً تجربه کرده ام. شما هم می توانید این کار را بکنید. اوشو هم به این مطلب اشاره کرده که قدما حداکثر صرفه جویی را در نام رنگها کرده اند. در شاهنامه رنگ طلا و خورشید روز هم گاهی سرخ بیان می شود. با این که فردوسی بزرگ رنگ زرد را نیز کامل می شناخته اما دلیلی نمی بیند این دو رنگ را چندان از هم تفکیک کند. همه رنگهای گرم را در ایران ترجیح می داده اند سرخ بنامند و در هند زرد. در بارۀ رنگهای سرد هم بیشتر واژۀ سبز یا “سوز” را به کار می بردند. روستا نشینان خراسان هنوز هم چنین می کنند. هر چه بیشتر در حجم سیمان و فلز احاطه می شویم رنگها کمیابتر می شود و ذهن گرسنۀ (رنگ) ما دنبال رنگ سازی می رود و به رنگهای جدیدی مانند “اکر” ، “بژ” و غیره می رسد. هیچ شاعری به قدر حافظ با طبیعت مأنوس نبوده است. ویژگیهای ظریفی که حافظ از گلها، پرندگان و سایر گیاهان و جانوران برمی شمرد و به زیبایی تمام در اشعارش به کار می برد شگفت انگیز است. از بی توجهی و کم لطفی دوستان دربارۀ این شاعر آگاه، آزرده و ناخشنودم، چرا که این بزرگان سرمایۀ ملّی ما هستند. توهین به ایشان به مثابۀ مستهلک کردن سرمایۀ ارزشمند فرهنگیمان می باشد.
………………………………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. سپاس از شما. ولی جواب شما هم برای بنده قانع کننده نبود.
Nahal fakoor
سلام
جوابی برای این سوال پیدا کردین؟
وقتی اینو خوندم و بهش فکر کردم دو تا موضوع به ذهنم رسید که متاسفانه منبعی از هیچ کدوم توی ذهنم نمونده و خوشحال میشم اگه با اطلاعاتتون تصحیحش کنید
یکیش ماهیت دوگانه مرگ و زندگی که برای رنگ سبز وجود داره و همینطور ترکیبش از آبی آسمان و زرد خورشید و ماهیت ترکیبی این دو رنگ
و یکی باوری که اهل سنت دارن که موقعی که به پیامبر وحی میشده آسمان سبز میشده .نمیدونم چقدر مرتبطه ولی شاید یه پس زمینه ای از ارتباط با واسطه دین و شریعت و ارتباط عاشقانه عارفانه و بدون در نظر گرفتن دین توی ذهنش بوده باشه
و نکته بعدی که اگه اشتباه نکنم توی اسطوره های چینی هم رنگ سبز و آبی خیلی جاها به جای هم به کار میرن که البته این در تخصص شماست
………………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. راستش هنوز جواب قابل توجهی براش پیدا نکردم.
سپاس از شما که نظرتون رو گفتید.
بیتا
سلام
اخیرا مقالۀ خیلی خوبی درباره این موضوع در مجله نقد ادبی چاپ شده. (با مقاله ای که بالاتر به آن اشاره شده فرق دارد و اتفاقا مطالب آن مقاله را هم نقد کرده. من که با خواندن مقاله جواب کاملی درباره سبز بودن آسمان گرفتم. پیشنهاد می کنم شما هم بخوانید.
متن کامل مقاله از این آدرس قابل دانلود است: http://lcq.modares.ac.ir/article_13797.html
…………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس از توجه و لطف شما.
بیتا
سلام دوباره.
کنجکاوم بدانم بعد از خواندن مقاله ای که گفتم، نظرتان دربارۀ رنگ سبز آسمان چیست. چون دیدم به همه کامنتهای دوستان درباره این موضوع جواب داده اید و بحثها هیچ کدام شما را قانع نکرده است. و همچنین پیداست که موضوع رنگ آسمان در شعر حافظ خیلی برایتان سوال بوده.
لطفا اگر مقاله را خوانده اید نظرتان را بنویسید. می خواهم بدانم این مطلب برای دیگران هم به اندازه من جذاب است یا نه.
………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاسگزارم از پیگیری. راستش یادم رفته بخونم. میشه دوباره لینک رو برام بفرستید.
سلام، با توجه به تحقیقاتی که من راجب به رنگ داشتم دلیل این وصف دو چیز می تواند باشد : اول اینکه رنگ آبی که ما هم اکنون به رنگ آسمان نسبت می‌دهیم در طعیبت بسیار کمیاب است، و ما تمام چیز هایی که به رنگ در آن به رنگ آبی میبینم مثل آسمان، دریا برخی از پرندگان و حشرات و سنگ های کمیاب و… در اصل آبی نیستند یعنی رنگدانه آبی ندارند بلکه ساختمان مولکولی آن ها طوریست که فقط رنگ آبی را بازتاب میکند و ما آن ها را آبی می‌بینیم در اصل آنها رنگدانه ای ندارند و فقط فضای خالی هستند که به شکست نور کمک می‌کنند، اگر در نقاشی های قدیمی نگاه کنید می‌بینید که اگر رنگین کمانی در سوژه رنگ آبی در آن دیده نمی شود، تا قبل از قرن سیزدهم میلادی انسان ها آسمان را سفید یا سیاه( بسته به شرایط آب و هوا) می‌خواندند، از دوره ی حافظ تا حدودا قرن هفدهم میلادی حتی آب هم در نقشه ها به رنگ سبز دیده شده است. در بسیاری از زبان ها تا وقتی که رنگدانه آبی در طبیعت کشف شود آبی و سبز در اصل یک کلمه بودند، مثل حالا یاسی و ارغوانی را هر دو بنفش می‌خوانیم، حتی اگر به قبل تر برویم اولین رنگ شناخته شده در هر تمدنی تنها سفید، سیاه و قرمز بوده، برای آن می‌توانیم به نقاشی های انسان های اولیه ببینیم، اولین پیگمنت آبی را در مصر کشف شد که بعد ها طریقه ی ساخت پیچیده ی آن ناپدید شد، تنها کسانی که احساس کردند باید نامی برای این رنگ لازم است آلمانی ها و عرب ها بودند که هر دوی آن ها آن را ذر قرن سیزدهم صادر می‌کردند بعد از حدود ۳۰۰۰ بالاخره توانستیم رنگ آبی خالص را استخراج کنیم که آن ها را از صدف حلزونی در مدیترانه استخراج می‌کردند که قیمت تمام شده ی آن از طلا هم بیشتر بود و از آن فقط در لباس اشراف زادگان و نقاشی های مقدس استفاده می‌شد تا اینکه رنگسازی به طور تصادفی راهی به صرفه تر برای ساخت آن پیدا میکند و در اختیار عوام قرار میگیرد، در خلاصه باید بگویم در دورانی که حافظ می‌زیست در زبان فارسی و بسیاری زبان های دیگر، نامی برای رنگ آبی وجود نداشته..،
……………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. بسیار سپاسگزارم.
mimm
سلام من زمانی که دبیرستان بودم با این شعر تو کتابم برخورد کردم و همین سوال ذهنمو درگیر کرد. و دبیرمون هم فقط گفتن که در گذشته آسمان رو سبز می دانستند و این اشاره به یک باور عامیانه داشته. من هم قانع شدم و دیگه پیگیر نشدم. الان دانشجوی ادبیاتم و یکی از اساتیدم همین موضوع رو موضوع تحقیقمون قرار داده. تو سایت ها میگشتم که اتفاقی با سوال و جوابهای این سایت برخورد کردم. میخواستم بدونم که به نتیجه ای رسیدین یا نه؟ الان خیلی بیشتر ذهنم درگیر شده…
…………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سواد من در این مورد، همینی است که اینجا نوشتم و نوشتند. سپاس از شما.
متین
دریای اخضر فلک و کشتی هلال
هستند غرق نعمت حاجی قوام ما
…………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام.
سینا
تو شعر شاملو هم این تغییر داده میشه…آسمانی از فیروزه نیشابور
با رگه‌های سبزِ شاخساران،
همچون فریادِ واژگونِ جنگلی
در دریاچه‌یی،
آزاد و رَها
همچون آینه‌یی
که تکثیرت میکند.
…………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس از توجهتون.
سعیده
سلام. به نظر من حافظ تو شعر مزرع سبز فلک… آسمان رو به مزرعه ی سبزی تشبیه کرده که وجه شبه اشون پربار بودنه. داس مه و خوشه پروین هم از تشبیهات زیباشه.
به نظرم سبز اینجا به دلیل رنگش نیست فقط گرانبها بودنشه.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. سپاس از اظهار نظر.
سلام. به نظرم سوال مطرح شده ، پاسخی عمیتقر از این باید داشته باشه. راستش من بخاطر این بیت حضرت حافظ به این صفحه نرسیدم. داشتم در مورد یک جمله از کتاب “جاناتان ، مرغ دریایی” جستجو میکردم تا بدونم مفهموش چیه. در بخشهای انتهایی فصل دوم این کتاب ، وقتی جاناتان راز سیر در مکان و زمان رو میفهمه و چشم باز میکنه ، خودش رو در کرانه ای از دریا میبینه که درختان تا نزدیک آب سر خم کرده بودند و هم زمان دو خورشید در بالای سرشان قرار داشته. آسمان این سرزمین سبز رنگ بوده…..
به نظرم این اتفاقی نیست که هم در ادبیات قدیم و عارفانه ی ما و هم در برخی آثار معرفتی دنیای غرب که امروزی و جدید هم هستند (و نویسندگانش اطلاعات عمومی کافی در مورد علم فیزیک امروزی دارن) از “آسمان سبز” نام برده میشه. باز هم باید بیشتر و بیشتر بررسی کنم تا راز آسمان سبز رو پیدا و درک کنم.
……………………………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. سپاس از شما که از یک زاویه جدید به موضوع نگاه کردید.
سیما سلمان‌زاده
چقدر این پلهای مفهومی جالبند!
تصویر آقای وحید فرجی از جاناتان‌ها در استانبول دوهفته در ذهنم بازی می‌کرد…نقاشی فرشته آرتین عزیز دوباره منو به جاناتان وصل کرد. کتابشو مجدد خوندم و و فهمیدم نسخه جدیدش، یک فصل هم بیشتر داره…یک استوری گذاشتم و حالا دوباره دوستی اینجا به اون اشاره کرده.
بام زندگی‌تون سبز و رویاهاتون آبی
………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس از مشارکت شما در این داد و ستد ادبی.
شهریار
در برخی زبان‌های امروزی -به خصوص زبان‌های شرق آسیا- هم هنوز آبی و سبز با یک کلمه نامیده می‌شوند یا برای توصیف رنگی که ما سبز می‌نامیم از واژه آبی استفاده می‌کنند (یا برعکس). مثلاً ویتنامی‌ها رنگ آسمان و برگ درختان را xanh می‌نامند. در ژاپن midori به معنای سبز و ao به معنای آبی است. اما اکثر ژاپنی‌ها رنگ چراغ راهنمایی را ao توصیف می‌کنند. در حالیکه چراغ راهنمایی در ژاپن دقیقاً به همان رنگ نقاط دیگر دنیاست. در تایلندی هم کلمه khiaw به معنی سبز است اما دریا و آسمان هم با همین رنگ توصیف میشود. در زبان کره‌ای و چینی قدیمی هم وضع مشابه است.
از ویکیپدیا آبی
……………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس از نقطه نظر شما.
امیر
الان رنگ اسمون ابی روشنه قدیما شاید به خاطر کمتر یا بیشتر بودن بعضی عناصر و گازهای مختلف موجود در جو کره زمین میتونسته سبز و یا سبز روشن تو مایه های سبز مغزپسته ای خوشرنگ بوده باشه مثل قدیمترش که سطح کره زمین مواد مذاب بوده و به خاطر دود و اتیش احتمالا اسمون قرمز رنگ بوده . جارو برقی منزل منتقدان این ابرنظریه بنده بسوزد انشاالله
………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. در مورد این ابرنظریه، حرفی ندارم.
محمدرضا
قدیمی های ما هم در زبان ترکی به هر دو رنگ سبز و آبی کلمه ی «گوی» را می گویند.
گرچه در اصل برای آبی است این کلمه و برای رنگ سبز کلمه ی جداگانه ای هم داریم ولی از این کلمه برای هر دو رنگ می توان استفاده کرد که حتما با صحبت های بالا ارتباط زیادی دارد
…………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس از شما.
مریم
سلام ۹ سال از این سوال گذشته
ولی جواب میدم😂
چونکه شاعران زمان قدیم معتقد بودند اسمان انعکاسی از زمین و طبیعت سبز آن است ازین رو آسمان رو سبز مینامیدند.
……………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. میشه مستندات این تفکر شاعران را بفرمایید. سپاس.
محمد
چشم (یاشاید مغز) انسان تا چند هزار سال پیش اساسا رنگ آبی رو به صورتی که ما امروز می‌بینیم نمیدیده، و از این لحاظ اگر به کتابهای داستانی چند هزار سال پیش مثل گیل گمش و … سر بزنیم، می‌بینیم که مثلا دریا معمولا به رنگ خاکستری و آسمون معمولا به رنگ سبز توصیف شده.
بررسی‌های زبان‌شناسی هم نشون داده که توی بیشتر زبان‌ها کلمه‌ای که امروزه برای اشاره به رنگ آبی استفاده میشه، نسبتا جدیده یا دست کم قبلا کاربرد متفاوتی داشته. مثلا در خود فارسی، «آبی» قبلا به معنی میوه‌ی بِه یا گلابی بوده و ربطی به این رنگ امروزی نداشته، و «کبود» چیزی بوده که کم و بیش مشابه رنگ آبی امروزی بوده (اونم نه دقیقا همینی که امروز هست).
البته در زمان حافظ که همین ششصد سال پیش بوده رنگ آبی قطعا دیده میشده، اما دیگه تا اون زمان سنت ادبی قوی و محکمی پشت سبز وصف کردن آسمون شکل گرفته بوده و خیلی از شعرا با همون فرمون ادامه می‌دادن. دلایل عرفانی و عجیب و غریبی که بعضی دوستان رفرنس دادن هم – ضمن تشکر و قدردانی – کسشری بیش نیست، و از دسته‌ی همون توجیهات همیشگی معلمای بی‌سواد ادبیاته که «در اینجا *** خر به معنی عشق الهی می‌باشد».
منبع تفسیر بیضوی در تلگرام https://t.me/tafsirekiri
…………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس.
سیما
امروز در پی‌نوشت کتابی خواندم:
«قاف در روایتهای اسطوره‌ای کوهی است که گرداگرد زمین را پوشانده است. خورشید از پس آن طلوع میکند و در چاه عمیق پس‌پشت آن غروب. جنس این کوه از زمرد سبز است و کبودی آسمان که خود از جنس عاج است از انعکاس نور آن در همین. آب حیات که نامیرایی می‌آورد از چشمه‌سار پای همین کوه می‌جوشد …»
………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. چه جالب. سپاس از شما.
دیدگاه‌ها
سلام. نتیجه تحقیقات و تفکرات بنده:
آسمان سبز رنگ در ابیات دیگر و از زبان شاعران دیگر هم بسیار آمده مثل این بیت (البته باز هم از حضرت حافظ):
مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو / یادم از کشته خود آمد و هنگام درو
یا ترکیب “طاق خضرا” که دلالت بر آسمان دارد در بسیاری ابیات شعر کلاسیک ایران بکار برده شده مثل این بیت از خاقانی که هم در مصرع اول و هم در مصرع دوم آسمان سبز رنگ توصیف شده:
کیمخت سبز آسمان، دارد ادیم بی کران/ خون شب است این بی گمان بر طاق خضرا ریخته
تنها پاسخ بنده اینه که ترکیب بندی رنگ در آن زمان اینگونه بوده. قدری ملموس ترش اگر بخوایم بکنیم، به رنگ دریا اگر توجه کرده باشید آبی نیست، سبز هم نیست رنگی است بین این و آن در تلاطم، چون آسمان. به این دلیل قدما آسمان رو نه آبی که سبز می دونند.
همین و اگر جز این است که بنده بی صبرانه منتظرم بیشتر بشنوم.
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. راستش من هنوز جواب رو نگرفتم. فکر نکنم حافظ رنگ دریا رو به رنگ آسمان نسبت داده باشه، ضمن اینکه او خیلی هم دریا دیده نبوده.
سلام
شاید منظور از سبز ،رنگ فیروزه ای باشد.چون تقریبا همه مفسر ان سقف سبز رو به اسمان نیلی ترجمه کرده اند.نیلی هم طیف رنگی بین ابی تا فیروزه ای است. البته فکر می کنم که این تعبیر هم درست نیست.فقط یک تعبیر شخصی است. به هر حال جالب بود.امیدوارم فردا بتونم با دکتر مظاهر مصفا تماس بگیرم و جوابش رو بپرسم.مطمءنم ایشون می دونه.
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس از تلاش شما.
شاید این شعر را در جنگلی انبوه نوشته
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. شما اطراف شیراز جنگل انبوه اینچنینی سراغ دارید؟
سلام
بنظرم این مطلب چرایی این ارتباط رو بهت میگه
http://www.anjomanfarsi.ir/pdf/pa7/4/1138.pdf
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. خوندم. مقاله خوبی بود اما نتیجه گیری دلخواه من رو نداشت.
معنی سقف سبز ( گنبد سبز اخضر ، کنایه از آسمان )که اینه ولی , تفسیر زیر رو براتون نوشتم چون معتبر تره :
مسعود فرزاد در کتاب”حافظ صحت کلمات واصالت غزلها”این بیت را در غزل ۳۰۳ کتاب چنین ضبط کرده:”پیش از ان کاین سقف سبز و طاق مینا برکشند/منظر چشم مرا ابروی جانان طاق بود”واین توضیحات را درباره ان داده است:
“پیش از ان”.(نسخه های)خ س ی ب ک صه ل ق ع:پیش از این.متن را قطعا مرجح میدانم.هم در مقابل “کاین”تنوع صوتی ایجاد میکند و هم معنی صحیحتری میدهد.
“سقف سبز و طاق مینا”.(نسخه)ک:سقف سبز طاق مینا.(نسخه)ی:طاق سبز و سقف مینا.معلوم است که ک عین متن است اما اشتباها “و”را بعد از سبز انداخته است.متن بر ی مرجح است زیرا مطابق ضبط اغلب نسخ است.ولی ی را نمیتوان غلط دانست.(کاش میگفت چرا؟)
“مینا”.س:ایوان.این نسخه بدل اشکارا غلط است.در برابر”سقف سبز”اینجا عبارت متقارن “طاق مینا”داریم.نسخه بدل بیمعنی است ونمونه ضبط غلط در نسخه دارای کتابت قدیم است.
“برکشند”.ق صه:برکنند.ب:سرکشد.ل:برکشد.نسخ ب و ل چون که مفرد هستند غلطند.ق ازنظر معنی شاید غلط نباشد امامتن بر ان مرجح است.زیرا علاوه بر انکه رضایت بخش است مطابق ضبط اغلب نسخ است
“جانان”.ن:خوبان.متن روی همرفته مرجح است زیرا به معشوق واحدی اشاره دارد.بموجب این نسخه بدل شاعر عاشق همه خوبان جهان است واین به اندازه متن حافظ وار نیست.با وجود این نسخه بدل خوبی است ون که یگانه منبع برای ضبط ان است خدمتی به حافظ کرده است.(با توجه به کلمات “نوشین لبان”و “عشاق” در بیت پیشین ضبط ن میتواند صحیحتر باشد.)
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس. اما راستش من جوابم رو نگرفتم. یعنی چی آخرش؟
من به این فکر میکنم که اگر تفال زده باشین به حافظ چه فالی درومده … . به به .
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام.
سلام دوباره
فقط هم این بیت نیست بلکه جاهای دیگری هم آسمان را سبز می بیند.مثل:مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو/یادم از کشته خویش آمد و هنگام درو….
و
گمان کنم حضرت حافظ ،قربانش بروم کوررنگی داشته است.چون ظاهرا کوررنگها توانایی تشخیص سه رنگ قرمز و آبی و سبز را به درستی ندارندو جسارت نباشد این بیماری در اقایان بسیار شایع است!!
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. لطف دارید.
لطفا این مطلب رو در ادرس زیر بخوانید:
http://www.anjomanfarsi.ir/pdf/pa7/4/1138.pdf
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. یکی دیگه از دوستان هم این لینک رو فرستاده بود. خوندم ولی به جوابی که داده قانع نشدم.
درسته . پاسخ را نمی‌دانم. هم او در یک جای دیگر فرموده است:
مزرع سبز فلک دیدم داس مه نو
یادم از کشته‌ی خویش آمد و هنگام درو
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس.
سلام استاد
حافظ علیه الرحمه کاملن قشنگ معلومه تو این بیت طاقتش برای جانانش طاق شده بود از شدت بی طاقتی فشارش افت کرده چشماش سیاه تاریکی رفته بعد آبی رو سبز و احتمالا سبز رو گلابی می دیده حالا فکر کن تو همون هاگیر واگیر باید غزل هم می سراییده! خوب حافظ جان ! علیه الرحمه جان! ول کن بابا جان! آب قندی سرمی دوایی درمونی بعد که دلت حال اومد قشنگ از سر صبر و حوصله تغزل بفرمایید که اونوقت بعد هفتصد هشتصد سال اینطور بین علما اختلاف نگفته که چرا آسمون سبز؟!
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. طنز شما خوبه.
حضرت حافظ با ما شوخی داشته می خواسته ببینه رنگها رو از هم تشخیص می دیم یا نه ؟
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. احتمالا همینطوره.
مصرف بیش از حد بعضی مواد غذایی یا دارویی می تواند دید سبز(سبز بینی) ایجاد کند.مثل مسمومیت با جیوه و……….
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس.
حضرت اقای ارش نور آقای عزیزم ..
رنگ ها در تاریخ شعر فارسی دقیقا با رنگ های که ما امروز می شناسیم تناظر یک به یک ندارند . سبز و ابی و کبود و حتی زرد از این قبیلند .یک رساله در دانشگاه تهران نوشته شده به نام رنگ در شعر فارسی که میتوان از آن استفاده کرد.
………………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس از راهنمایی. موفق باشی پسر.
جواب مریم خیلی بامزه اس کلی خندیدم……حالا واقعا چرا؟؟؟
………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. هنوز که به جواب نرسیدیم.
باسلام وآرزوی سلامتی .برداشتم از سقف سبز به مثابه سر سبز که زیان سر خ میدهدش برباد نشان از سلامتی وآبادانی دارد.
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس.
سلام آرش نورآقایی عزیز،برای منم سوال شد و رفتم پرسیدم از یکی از دوستان آشنا به ادبیات،یک تفسیری که ازین بیت های مشابه شده اینه که :«منظور حافظ سقف سبز و طاق مینا کاری شده مسجد است,که اشاره می کند که گاهی مساجد و یا ادیان خود,حجاب آدمی می شوند.»
مرسی که سوالتو بیانکردی و برای من چالش ایجاد شد.
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. بعید میدونم منظور حافظ مسجد بوده باشه.
salam,fekr konam in mored barmigarde be inke un zaman be range abi, sabz migoftan ke hanuzam tuye bazi az aghavm rayeje
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. شاید.
به نظر من حافظ در این غزل نه از این عالم و نه از عالم بهشت و جهنم که از قبل از این ها صحبت می کنه. از زمانی که بین عاشق و معشوق فقط بحث سرّ عشق و بحث لطف طبع و خوبی اخلاق بود و بر هر خوان خدا رزاق بود. هنوز نه بهشت بود و نه جهنم. فقط خوبی بود و خوبی، یعنی قبل از اینها با خدا یا معشوق یا عاشق آشنا بوده . و منظور از سقف سبز و طاق مینا ، باغ خلد یا عالم بهشت است ، چون ما بهشت را به باغ سر سبز می شناسیم. به همین خاطر در آخر غزل میگه اگر رشته تسبیح بگسست یا اگر در شب قدر صبوحی (مستی) کرده ام معذورم بدار . چون قبل از این شرط و شروط ها با خدایش(معشوق یا عاشق) آشنا بوده و نمی تونه این قید و شرط ها را رعایت کنه.
………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس. اما راستش دلیل خوبی نبود.
این کامنتها هم خنده دارند هم گریه…
از بیت قبلش برمیاد که درباره شب شعر گفته، در زمان ایشون شبها کمترین آلودگی نوری را داشتند، برای همین چیزی را می دیدند که ما امروز در بیابان می توانیم ببینیم.
http://www.twanight.org/newTWAN/photos.asp?ID=3003714
http://www.twanight.org/newTWAN/photos.asp?ID=3002487
http://www.twanight.org/newTWAN/photos.asp?ID=3002893
درباره این آسمانها است که حافظ با شگفتی فرموده “چیست این سقف بلند ساده بسیار نقش”
رنگ سبز به دلیل روشنایی شهرها و روستاها در آسمان دیده می شده، امروز تنها در بیابان با فاصله چند کیلومتر از شهرها قابل دیدن هست، یا از بیرون زمین.
درباره light pollution بخوانید:
http://en.wikipedia.org/wiki/Light_pollution
و airglow:
http://en.wikipedia.org/wiki/Airglow
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. شاید شما داری درست می گی اما نه به جواب دوستان دیگر بخند نه گریه کن. به هر حال، سپاس.
http://www.twanight.org/newTWAN/photos.asp?ID=3004497
……………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس.
http://www.twanight.org/newTWAN/photos.asp?ID=3003760
http://www.twanight.org/newTWAN/photos.asp?ID=3004201
http://www.twanight.org/newTWAN/photos.asp?ID=3004049
……………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس.
اگر آسمان را هفت تا بدونیم، عدد چهار حد مرز محسوب میشه و اگر بر اساس طیف، رنگ سبز را به عدد چهار نسبت بدیم اونوقت میشه یجورایی جواب این سوال را داد.
این در صورت باور به این “اگر”ها است. شما باور داری؟
…………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. به نظرم تحلیل خوبی نیست.
سلام
شاید حضرت حافظ در کل تمایل داشته فلک را همچون کشتزاری ببیند که اعمال در آن کاشته و روزی درو می شوند. به همین دلیل این کشتزار یا فلک را سبز می داند و منظور از “سقف سبز”، “فلک” است که در برخی از ابیات حافظ (مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو) این فلک به مزرعه/کشتزار تشبیه شده و در بیت مورد نظر هم واژه “سبز” مجاز از “کشتزار” به کار رفته.
و مفهوم کلی بیت مذکور را شاید بتوان این دانست که؛ پیش از خلقت فلک/کشتزار (که اعمال خود را در آن می کاریم و روزی باید ثمره اش را درو کنیم)، ما(حافظ) جانان خود را می شناختیم و دلبسته ی او بودیم، بنابراین اعمال یا کِشته های ما ملاک ارزیابی قرار نخواهد گرفت بلکه همان مهر ازلی که در قلب ماست در نهایت رهایی بخش خواهد بود و همین مهر ازلی است که موجب نادیده گرفته شدن اعمال خطای ما خواهد شد.
شاید این دو بیت نیز شاهدی بر بیت مذکور و این تفاسیر باشند:
مکن به نامه سیاهی ملامت من مست / که آگه است که تقدیر بر سرش چه نوشت
قدم دریغ مدار از جنازه حافظ / که گرچه غرق گناهست می رود به بهشت
در نهایت ممنون از شما که هم خودتان فکر می کنید و هم دیگران را به فکر کردن وا می دارید…
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس از شما.
« هـمیشه سـبـزبـودن »
غایت فرهنگ ایران، در« زندگی درگیتی » هست
چرا « خـرد ، سـبـزپـوش است » ؟
« غـایـتِ » زال زر
« همیشه سـبزبودن ِ زندگی »، درگیتی است
« غایت » زرتشت ،« همیشه سبزبودن »
درفراسوی گیتی،دربهشت(مینو)ممکن میگردد
درفرهنگِ « زال زرو رستم »
« ســروش ســبـزپـوش »
درهرانسانی، « خـردِ زنـدگـی پرور» است
که دربرابر « ضد زندگی =اژی» میایستد
چرا نخستین خدائی که درشاهنامه
پدیدار میشود، « سـروش ِ سبزپوش » است؟
چرا،خـردانسان، جامه همیشه سبز دارد ؟
بخشی از مقاله استاد ” منوچهر جمالی ”
منوچهرجمالی
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. مجاب نشدم.
آنچه که به نظر من می رسد طاق خضرا همان گنبد سبز پیامبر است و طاق مینا آسمان است . در قدیم رسم بود که دریچه ای از سقف را به سمت آسمان باز می گردند و آرزوی باران می کردند و می گفتند اولین باران از این بنای باشکوه می اید . و کنایه حافظ به آن است و اگر کمی در شعر دقت کنید مفهوم آن مشخص می گردد .
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. نمی دونم. شاید.
حالا چرا از این همه شعر حافظ این یکی ذهن شما را مشغول کرده
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سوال جالبی نیست.
پیش از این کاین “سقف سبز” و “طاق مینا” برکشند منظر چشم مرا ابروی جانان طاق بود
چرا “طاق مینا” را پس از “سقف سبز” می آورد؟!
معنی طاق سقف خمیده گنبدی است که آسمان نیز چنین است: خمیده و گنبدی- گنبد آسمان
حال آنکه سقف در لغت نامه به معنای “پوشش” آمده است. پوشش روی خانه که می تواند هرچیزی باشد آهنی، چوبی، حصیری و … و مینا که نوعی رنگ آبی است.
حافظ پیش از طاق مینا که همان آسمان آبی یا گنبد آبی است از سقف سبز یعنی یک پوشش سبز روی طاق مینا سخن گفته است که گویا یک لایه یا پوشش سبز رنگ روی گنبد آبی آسمان کشیده شده است که می گوید پیش از اینکه آن را برکشند یا بالا برند … یا به تعبیر پیش از اینکه این “پوشش سبز” و “گنبد آبی” را بالا برند…
شبیه گنبد برخی از مساجد که دو پوسته است انگار حافظ هم آسمان را دو پوسته می دیده. یک پوسته آبی رنگ که همان رنگ آبی آسمان است و یک پوسته سبز رنگ که بالاتر از آبی و به عنوان پوشش روی آن قرار گرفته است که انگار در حکم نقاب و محافظ آسمان است.
سقف سبز در کنار طاق مینا زیباست و این شاید یک تفسیر باشد.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس.
درود. انسان وقتی در طبیعت است اگر رنگها را زیاد از هم تفکیک کند ذهنش بسیار خسته می شود. من شخصاً تجربه کرده ام. شما هم می توانید این کار را بکنید. اوشو هم به این مطلب اشاره کرده که قدما حداکثر صرفه جویی را در نام رنگها کرده اند. در شاهنامه رنگ طلا و خورشید روز هم گاهی سرخ بیان می شود. با این که فردوسی بزرگ رنگ زرد را نیز کامل می شناخته اما دلیلی نمی بیند این دو رنگ را چندان از هم تفکیک کند. همه رنگهای گرم را در ایران ترجیح می داده اند سرخ بنامند و در هند زرد. در بارۀ رنگهای سرد هم بیشتر واژۀ سبز یا “سوز” را به کار می بردند. روستا نشینان خراسان هنوز هم چنین می کنند. هر چه بیشتر در حجم سیمان و فلز احاطه می شویم رنگها کمیابتر می شود و ذهن گرسنۀ (رنگ) ما دنبال رنگ سازی می رود و به رنگهای جدیدی مانند “اکر” ، “بژ” و غیره می رسد. هیچ شاعری به قدر حافظ با طبیعت مأنوس نبوده است. ویژگیهای ظریفی که حافظ از گلها، پرندگان و سایر گیاهان و جانوران برمی شمرد و به زیبایی تمام در اشعارش به کار می برد شگفت انگیز است. از بی توجهی و کم لطفی دوستان دربارۀ این شاعر آگاه، آزرده و ناخشنودم، چرا که این بزرگان سرمایۀ ملّی ما هستند. توهین به ایشان به مثابۀ مستهلک کردن سرمایۀ ارزشمند فرهنگیمان می باشد.
………………………………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. سپاس از شما. ولی جواب شما هم برای بنده قانع کننده نبود.
سلام
جوابی برای این سوال پیدا کردین؟
وقتی اینو خوندم و بهش فکر کردم دو تا موضوع به ذهنم رسید که متاسفانه منبعی از هیچ کدوم توی ذهنم نمونده و خوشحال میشم اگه با اطلاعاتتون تصحیحش کنید
یکیش ماهیت دوگانه مرگ و زندگی که برای رنگ سبز وجود داره و همینطور ترکیبش از آبی آسمان و زرد خورشید و ماهیت ترکیبی این دو رنگ
و یکی باوری که اهل سنت دارن که موقعی که به پیامبر وحی میشده آسمان سبز میشده .نمیدونم چقدر مرتبطه ولی شاید یه پس زمینه ای از ارتباط با واسطه دین و شریعت و ارتباط عاشقانه عارفانه و بدون در نظر گرفتن دین توی ذهنش بوده باشه
و نکته بعدی که اگه اشتباه نکنم توی اسطوره های چینی هم رنگ سبز و آبی خیلی جاها به جای هم به کار میرن که البته این در تخصص شماست
………………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. راستش هنوز جواب قابل توجهی براش پیدا نکردم.
سپاس از شما که نظرتون رو گفتید.
سلام
اخیرا مقالۀ خیلی خوبی درباره این موضوع در مجله نقد ادبی چاپ شده. (با مقاله ای که بالاتر به آن اشاره شده فرق دارد و اتفاقا مطالب آن مقاله را هم نقد کرده. من که با خواندن مقاله جواب کاملی درباره سبز بودن آسمان گرفتم. پیشنهاد می کنم شما هم بخوانید.
متن کامل مقاله از این آدرس قابل دانلود است:
http://lcq.modares.ac.ir/article_13797.html
…………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس از توجه و لطف شما.
سلام دوباره.
کنجکاوم بدانم بعد از خواندن مقاله ای که گفتم، نظرتان دربارۀ رنگ سبز آسمان چیست. چون دیدم به همه کامنتهای دوستان درباره این موضوع جواب داده اید و بحثها هیچ کدام شما را قانع نکرده است. و همچنین پیداست که موضوع رنگ آسمان در شعر حافظ خیلی برایتان سوال بوده.
لطفا اگر مقاله را خوانده اید نظرتان را بنویسید. می خواهم بدانم این مطلب برای دیگران هم به اندازه من جذاب است یا نه.
………………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاسگزارم از پیگیری. راستش یادم رفته بخونم. میشه دوباره لینک رو برام بفرستید.
لینک مقالۀ «نسبیت زبانی و رنگ آسمان در شعر فارسی»:
http://lcq.modares.ac.ir/article_13797_15ead51b204561da06cf76ee7c2c53a0.pdf
………………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. خوندم. سپاسگزارم.
سلام، با توجه به تحقیقاتی که من راجب به رنگ داشتم دلیل این وصف دو چیز می تواند باشد : اول اینکه رنگ آبی که ما هم اکنون به رنگ آسمان نسبت می‌دهیم در طعیبت بسیار کمیاب است، و ما تمام چیز هایی که به رنگ در آن به رنگ آبی میبینم مثل آسمان، دریا برخی از پرندگان و حشرات و سنگ های کمیاب و… در اصل آبی نیستند یعنی رنگدانه آبی ندارند بلکه ساختمان مولکولی آن ها طوریست که فقط رنگ آبی را بازتاب میکند و ما آن ها را آبی می‌بینیم در اصل آنها رنگدانه ای ندارند و فقط فضای خالی هستند که به شکست نور کمک می‌کنند، اگر در نقاشی های قدیمی نگاه کنید می‌بینید که اگر رنگین کمانی در سوژه رنگ آبی در آن دیده نمی شود، تا قبل از قرن سیزدهم میلادی انسان ها آسمان را سفید یا سیاه( بسته به شرایط آب و هوا) می‌خواندند، از دوره ی حافظ تا حدودا قرن هفدهم میلادی حتی آب هم در نقشه ها به رنگ سبز دیده شده است. در بسیاری از زبان ها تا وقتی که رنگدانه آبی در طبیعت کشف شود آبی و سبز در اصل یک کلمه بودند، مثل حالا یاسی و ارغوانی را هر دو بنفش می‌خوانیم، حتی اگر به قبل تر برویم اولین رنگ شناخته شده در هر تمدنی تنها سفید، سیاه و قرمز بوده، برای آن می‌توانیم به نقاشی های انسان های اولیه ببینیم، اولین پیگمنت آبی را در مصر کشف شد که بعد ها طریقه ی ساخت پیچیده ی آن ناپدید شد، تنها کسانی که احساس کردند باید نامی برای این رنگ لازم است آلمانی ها و عرب ها بودند که هر دوی آن ها آن را ذر قرن سیزدهم صادر می‌کردند بعد از حدود ۳۰۰۰ بالاخره توانستیم رنگ آبی خالص را استخراج کنیم که آن ها را از صدف حلزونی در مدیترانه استخراج می‌کردند که قیمت تمام شده ی آن از طلا هم بیشتر بود و از آن فقط در لباس اشراف زادگان و نقاشی های مقدس استفاده می‌شد تا اینکه رنگسازی به طور تصادفی راهی به صرفه تر برای ساخت آن پیدا میکند و در اختیار عوام قرار میگیرد، در خلاصه باید بگویم در دورانی که حافظ می‌زیست در زبان فارسی و بسیاری زبان های دیگر، نامی برای رنگ آبی وجود نداشته..،
……………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. بسیار سپاسگزارم.
سلام من زمانی که دبیرستان بودم با این شعر تو کتابم برخورد کردم و همین سوال ذهنمو درگیر کرد. و دبیرمون هم فقط گفتن که در گذشته آسمان رو سبز می دانستند و این اشاره به یک باور عامیانه داشته. من هم قانع شدم و دیگه پیگیر نشدم. الان دانشجوی ادبیاتم و یکی از اساتیدم همین موضوع رو موضوع تحقیقمون قرار داده. تو سایت ها میگشتم که اتفاقی با سوال و جوابهای این سایت برخورد کردم. میخواستم بدونم که به نتیجه ای رسیدین یا نه؟ الان خیلی بیشتر ذهنم درگیر شده…
…………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سواد من در این مورد، همینی است که اینجا نوشتم و نوشتند. سپاس از شما.
دریای اخضر فلک و کشتی هلال
هستند غرق نعمت حاجی قوام ما
…………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام.
تو شعر شاملو هم این تغییر داده میشه…آسمانی از فیروزه نیشابور
با رگه‌های سبزِ شاخساران،
همچون فریادِ واژگونِ جنگلی
در دریاچه‌یی،
آزاد و رَها
همچون آینه‌یی
که تکثیرت میکند.
…………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس از توجهتون.
سلام. به نظر من حافظ تو شعر مزرع سبز فلک… آسمان رو به مزرعه ی سبزی تشبیه کرده که وجه شبه اشون پربار بودنه. داس مه و خوشه پروین هم از تشبیهات زیباشه.
به نظرم سبز اینجا به دلیل رنگش نیست فقط گرانبها بودنشه.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. سپاس از اظهار نظر.
سلام. به نظرم سوال مطرح شده ، پاسخی عمیتقر از این باید داشته باشه. راستش من بخاطر این بیت حضرت حافظ به این صفحه نرسیدم. داشتم در مورد یک جمله از کتاب “جاناتان ، مرغ دریایی” جستجو میکردم تا بدونم مفهموش چیه. در بخشهای انتهایی فصل دوم این کتاب ، وقتی جاناتان راز سیر در مکان و زمان رو میفهمه و چشم باز میکنه ، خودش رو در کرانه ای از دریا میبینه که درختان تا نزدیک آب سر خم کرده بودند و هم زمان دو خورشید در بالای سرشان قرار داشته. آسمان این سرزمین سبز رنگ بوده…..
به نظرم این اتفاقی نیست که هم در ادبیات قدیم و عارفانه ی ما و هم در برخی آثار معرفتی دنیای غرب که امروزی و جدید هم هستند (و نویسندگانش اطلاعات عمومی کافی در مورد علم فیزیک امروزی دارن) از “آسمان سبز” نام برده میشه. باز هم باید بیشتر و بیشتر بررسی کنم تا راز آسمان سبز رو پیدا و درک کنم.
……………………………………………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. سپاس از شما که از یک زاویه جدید به موضوع نگاه کردید.
چقدر این پلهای مفهومی جالبند!
تصویر آقای وحید فرجی از جاناتان‌ها در استانبول دوهفته در ذهنم بازی می‌کرد…نقاشی فرشته آرتین عزیز دوباره منو به جاناتان وصل کرد. کتابشو مجدد خوندم و و فهمیدم نسخه جدیدش، یک فصل هم بیشتر داره…یک استوری گذاشتم و حالا دوباره دوستی اینجا به اون اشاره کرده.
بام زندگی‌تون سبز و رویاهاتون آبی
………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس از مشارکت شما در این داد و ستد ادبی.
در برخی زبان‌های امروزی -به خصوص زبان‌های شرق آسیا- هم هنوز آبی و سبز با یک کلمه نامیده می‌شوند یا برای توصیف رنگی که ما سبز می‌نامیم از واژه آبی استفاده می‌کنند (یا برعکس). مثلاً ویتنامی‌ها رنگ آسمان و برگ درختان را xanh می‌نامند. در ژاپن midori به معنای سبز و ao به معنای آبی است. اما اکثر ژاپنی‌ها رنگ چراغ راهنمایی را ao توصیف می‌کنند. در حالیکه چراغ راهنمایی در ژاپن دقیقاً به همان رنگ نقاط دیگر دنیاست. در تایلندی هم کلمه khiaw به معنی سبز است اما دریا و آسمان هم با همین رنگ توصیف میشود. در زبان کره‌ای و چینی قدیمی هم وضع مشابه است.
از ویکیپدیا آبی
……………………………………………………………………………………
جواب: سلام. سپاس از نقطه نظر شما.
الان رنگ اسمون ابی روشنه قدیما شاید به خاطر کمتر یا بیشتر بودن بعضی عناصر و گازهای مختلف موجود در جو کره زمین میتونسته سبز و یا سبز روشن تو مایه های سبز مغزپسته ای خوشرنگ بوده باشه مثل قدیمترش که سطح کره زمین مواد مذاب بوده و به خاطر دود و اتیش احتمالا اسمون قرمز رنگ بوده . جارو برقی منزل منتقدان این ابرنظریه بنده بسوزد انشاالله
………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. در مورد این ابرنظریه، حرفی ندارم.
قدیمی های ما هم در زبان ترکی به هر دو رنگ سبز و آبی کلمه ی «گوی» را می گویند.
گرچه در اصل برای آبی است این کلمه و برای رنگ سبز کلمه ی جداگانه ای هم داریم ولی از این کلمه برای هر دو رنگ می توان استفاده کرد که حتما با صحبت های بالا ارتباط زیادی دارد
…………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس از شما.
سلام ۹ سال از این سوال گذشته
ولی جواب میدم😂
چونکه شاعران زمان قدیم معتقد بودند اسمان انعکاسی از زمین و طبیعت سبز آن است ازین رو آسمان رو سبز مینامیدند.
……………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. میشه مستندات این تفکر شاعران را بفرمایید. سپاس.
چشم (یاشاید مغز) انسان تا چند هزار سال پیش اساسا رنگ آبی رو به صورتی که ما امروز می‌بینیم نمیدیده، و از این لحاظ اگر به کتابهای داستانی چند هزار سال پیش مثل گیل گمش و … سر بزنیم، می‌بینیم که مثلا دریا معمولا به رنگ خاکستری و آسمون معمولا به رنگ سبز توصیف شده.
بررسی‌های زبان‌شناسی هم نشون داده که توی بیشتر زبان‌ها کلمه‌ای که امروزه برای اشاره به رنگ آبی استفاده میشه، نسبتا جدیده یا دست کم قبلا کاربرد متفاوتی داشته. مثلا در خود فارسی، «آبی» قبلا به معنی میوه‌ی بِه یا گلابی بوده و ربطی به این رنگ امروزی نداشته، و «کبود» چیزی بوده که کم و بیش مشابه رنگ آبی امروزی بوده (اونم نه دقیقا همینی که امروز هست).
البته در زمان حافظ که همین ششصد سال پیش بوده رنگ آبی قطعا دیده میشده، اما دیگه تا اون زمان سنت ادبی قوی و محکمی پشت سبز وصف کردن آسمون شکل گرفته بوده و خیلی از شعرا با همون فرمون ادامه می‌دادن. دلایل عرفانی و عجیب و غریبی که بعضی دوستان رفرنس دادن هم – ضمن تشکر و قدردانی – کسشری بیش نیست، و از دسته‌ی همون توجیهات همیشگی معلمای بی‌سواد ادبیاته که «در اینجا *** خر به معنی عشق الهی می‌باشد».
منبع تفسیر بیضوی در تلگرام
https://t.me/tafsirekiri
…………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. سپاس.
امروز در پی‌نوشت کتابی خواندم:
«قاف در روایتهای اسطوره‌ای کوهی است که گرداگرد زمین را پوشانده است. خورشید از پس آن طلوع میکند و در چاه عمیق پس‌پشت آن غروب. جنس این کوه از زمرد سبز است و کبودی آسمان که خود از جنس عاج است از انعکاس نور آن در همین. آب حیات که نامیرایی می‌آورد از چشمه‌سار پای همین کوه می‌جوشد …»
………………………………………………………………………………………………..
جواب: سلام. چه جالب. سپاس از شما.