اسطوره بفروشیم!

شاید تا به حال کسی از واژه‌ی “اقتصاد کنجکاوی” استفاده نکرده باشد. با این حال، بنده باور دارم چنین اقتصادی در دنیا رایج است بدون این که چنین نامی داشته باشد.

اینکه ما یک مجله یا یک روزنامه می خریم به این خاطر است که کنجکاو هستیم بدانیم چه مطالبی در آن ها نوشته شده. این مورد را می توان “اقتصاد اطلاعات” هم نامگذاری کرد که با “اقتصاد کنجکاوی” بی ربط نیست.

این که ما به یک کشور خاص سفر می کنیم، بخشی به این خاطر است که در رابطه با سبک زندگی مردمان آن سرزمین کنجکاو هستیم. همین جا باید عرض کنم خیلی ها معتقدند، ایران به دلیل عدم ارتباط گسترده با کشورهای دیگر از آن کشورهایی است که کنجکاوی در مورد آن بسیار است.

پیشنهادم این است که در این رابطه ما از “اقتصاد کنجکاوی” بهره ببریم و ارضای حس کنجکاوی نسبت به ایران را به مردمان دیگر کشورها از راه های متنوعی که می توانند پیش رویمان قرار بگیرند، بفروشیم.

فرهنگ متنوع و طبیعت گوناگون این سرزمین ظرفیت های بسیاری را برای کنجکاوی، از نوع کنجکاوی های مورد پسند امروزی به وجود آورده که شاید هرگز به آن ها چنان که باید نیاندیشیده ایم.

به یک مورد خاص اشاره می کنم و آن هم ظرفیت پنداشت های اسطوره ای در ایران است که به دلیل شناخته نشدن، در هیچ هنری و در هیچ صحنه ای حضور بارز نیافته. و این موضوع تا جایی در تاریکی قرار دارد که هیچ حس کنجکاوی را هم برنیانگیخته.

حال اگر فقط برای شناساندن این باورهای اسطوره ای کمی تلاش کنیم، می توانیم به حس کنجکاوی مردمان جهان تلنگر بزنیم و با استفاده از هنرهای نمایشی همچون سینما، به اقتصادمان کمک کنیم.

عین همین فعالیت را می توان برای ادبیات ایران هم انجام داد.

به طور مثال، توجه بفرمایید چند قرن است که ادبیات هزار و یک شبی در دنیا تاثیر گذاشته و می گذارد. هر روز نیز برداشت های جدیدی از آن می شود که از این زمره می توان به ژانر رئالیسم جادویی اشاره کرد که هم در کتاب ها نقش ایفا می کند و هم در سینما. امیدوارم به اقتصاد ادبیات و اقتصاد سینما باور داشته باشید تا بتوانم بقیه صحبت هایم را ادامه دهم.

بنده معتقدم اگر بتوانیم ادبیات ایران و اسطوره های ایرانی را با تناسب هوشمندانه ترکیب کنیم، کیفیت و کمیت کنجکاوی که در دنیا برمی انگیزاند، حداقل ما را برای چندین سال در قله های اقتصادی فروش کنجکاوی خواهد نشاند.

آنچه که امروزه فروش بسیاری از فیلم های معروف را تضمین می کند، یگانگی با اسطوره هایی است که جهان شمول شده اند. یکی از اشخاصی که عمدتا فیلم هایش را بر مبنای اسطوره ها بنیان می نهد، “استیون اسپیلبرگ” است. اگر بخواهم از فیلم های اسطوره بنیان نام ببرم، باید مطلبی جداگانه بنویسم. اما بگذارید عجالتا یک ارتباط جذاب میان سفر و فیلم و اسطوره بیان کنم تا ببینیم چه می شود:

در New town Hall شهر پراگ مجسمه ای وجود دارد از شخصی به نام  Rabbi Loew. او یک معلم تلمود و فیلسوف بود (قرن ۱۶ میلادی) که در قبرستان قدیمی شهر پراگ دفن شده. (جهت اطلاع: فرانتس کافکا در قبرستان جدید شهر پراگ دفن است)

مجسمه ی Judah Loew ben Bezalel معروف به Rabbi Loew

مقبره Rabbi Loew

طبق افسانه او برای حمایت از یهودیان یک عروسک گِلی می سازد به نام “گُلِم” Golem که همچون پینوکیو دارای جان می شود و ماجراهای خودش را دارد.

یکی از آدمک های گِلی منسوب به Golem

مجسمه Golem ساخته شده برای فیلم  “The Emperor and the Golem”

جالب است بدانید که از کاراکتر “گلم” در فیلم “ارباب حلقه ها” با عنوان “گلوم” Gollum استفاده شده.

کاراکتر “گلوم” Gollum که در فیلم ارباب حلقه ها استفاده شد.

امروزه در اسطوره شناسی “گلم” را می توان آدمی دانست که ساخته ی دست بشر است در مقابل “کدمون” Kadmon که انسانی است ساخته ی دست خدا.

طرحی از آدم “کدمون”

“کدمون” را “انسان نخستین” معنا کرده اند. ترجمان دیگر آن “انسان کیهانی” است. این همان انسانی است که طرح انسان “ویترووین” قرار بوده او را نشان دهد. طرح لئوناردو داوینچی در این زمینه شهرت جهانی دارد. اما جالب است بدانید که یکی از بهترین نمونه های انسان کیهانی، “کیومرث” است که از ویژگی های فیزیکی و رفتاری آن اشاراتی در شاهنامه و کتاب ها و متون زرتشتی آمده است.

طراحی از مرد ویترووین توسط “لئوناردو داوینچی” که ویژگی های منحصر به فرد خودش را دارد.

درواقع می خواهم بگویم که شاید اگر سه گانه ی “ارباب حلقه ها” ادامه می یافت، می شد بر روی کاراکتر “کیومرث” کار کرد. و این تنها یک نمونه از شخصیت های اسطوره ای ایرانی است. شخصیت های اسطوره های ایرانی هر کدام کاراکتر ویژه دارند که متاسفانه فقط در حوزه نوشتاری اندکی مورد توجه قرار گرفته اند و هرگز در هنرهای نمایشی و رویکردهای نوین جایگاهی نیافته اند.

اما همه ی این ناشناخته ماندن ها شاید امروز به کمک ما بیاید و ما بتوانیم بر اساس حس کنجکاوی فعالیتی اقتصادی انجام دهیم.

همین.

دیدگاه‌ها

  1. و.ک

    نوین و مبتکرانه ولی یکی از دلایل اینکه ما اینهمه ناشناخته ایم و احتمالا ناشناخته باقی خواهیم ماند به خاطر ضعف صنعت ترجمه ست . فکر میکنیم تنها انقلابی که تو یک دوره ی کوتاه و موفق اتقاف افتاد مربوط به احمد شاملو و تا حدودی فروغ فرخزاد میشد . معدود معاصرینی که جهان میشناسه . و در واقع ازینها بعد از حافظ و سعدی و مولوی نام میبره .
    خب ما اسطوره هم بسازیم ولی اگر اسطوره های ما فارسی بمونند نهایتا تاجیک ها و اون درصد از افغانهای باسواد مطالعه اش میکنند و این یعنی کمتر از نیم درصد مردم دنیا .
    بهتره اینجوری بگم : اگر قبل از همه ی اینها یک سر به دارالترجمه بزنید و ببینید چقدر فعال هستند ؟ چقدر ترجمانهای موفق و زیبا داشتند ؟ چقدر وفادار به متن بودند ؟ چقدر خروجی در طول سال دارند ؟ شاید بشه در طولانی مدت یک برنامه هایی رو پیاده کرد .
    مگه نه اینه که اینهمه کتاب موفق در طول سال چاپ میشه ؟ اما دقیقا کتابهایی که در سرزمین های دیگه توسط ایرانیها تالیف میشن جهانی میشه ؟
    خب معتقدم فقط به خاطر اینه که اونها به زبان انگلیسی ولی تالیفات داخلی در سطح داخلی و یا حتی کمتر متخصصین اون رشته از کتاب باقی میموننند
    تا وقتا خروجی هامون رو باز نکنیم نخواهیم تونست که دستخط هایی از خودمون رو حتی به معرض نمایش بگذاریم چه برسه به اسطوره ها .
    و شاید هم ترجمه مرحله آخری باشه که باید بهش پرداخت ولی من معتقدم اگر یک جشنواره ای با عنوان اسطوره پردازی عنوان بشه شاید هزاران اثر و هزاران خالق خوب رو بشه پیدا کرد ولی اگر ترجمه خوب نباشه مطمئنا در همین سطح محدود میشه .
    همین کتابهایی که خودتون چاپ کردین ؟ چقدر سعی کردین ترجمه اش کنین ؟ و یا در کشورهای دیگه به فروش برسونید ؟
    البته من مطلع نیستم شاید هم اینکار انجام شده باشه ولی حتما انقدر بی رنگ بوده که به مخاطب جدی ای مثل من نرسیده .

    آه چقدر حرف زدم . زنده و خلاق بمانید .
    ………………………………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام. سپاس از اینکه نوشتید.

  2. مامان امین(مریم)

    سلام استاد نورآقایی من خود به شخصه سعی کردم به عنوان کسی که نقاشی می کنه از شخصیتهای اسطوره های ایرانی واسه کارام استفاده کنم. این اامر باعث شد که هم وادار به مطالعه بشم و هم واسه نقاشیم که عنصر تخیل لازم بود از این عناصر کمک بگیرم. حالا که مطلب ارزشمندتون رو خوندم به خودم کلی امیدوار شدم. امیدوارم بتونم من هم در راستای تحقق این امر گام کوچیکی برداشته باشم.
    …………………………………………………………………………………………………………………….
    جواب: سلام. زنده باد شما.

  3. ماهی

    سلام
    چقدر آموزنده! ممنونم.
    …………………………………………………………………………………………………………………….
    جواب: سلام. امیدوارم که همینطور باشه.

  4. لیلا

    درودفراوان
    خیلی جالب بود…مرسی
    …………………………………………………………………………………………………………………….
    جواب: سلام. ارادتمندم.

  5. فاضلی

    واقعیت اینه که وقتی فرهنگی اسطوره هاشو فراموش کنه و اونا رو بازتولید نکنه در معرض خطر و نابودی قرار میگیره… سالهاست که هالیوود با استفاده از همین کهن الگوها که ذات بشر با تنوع نامحدود بهش وابسته است فیلم هایی می سازد که زبان جهانی دارد و همه ان را می فهمند.
    …………………………………………………………………………………………………………………….
    جواب: سلام. کاملا موافقم.

  6. سعیده

    اووووه . شما میدونستین یک کلمه به ادبیات جهان , یا بهتره بگم به ادبیات گردشگری جهان اضافه کردین ؟

    اقتصاد کنجکاوی
    ……………………………………………………………………………………………………………….
    جواب: سلام. فکر کنم همینطوره.

  7. بوستر پمپ آبرسانی

    سلام مرسی از سایت خوبتون
    دستتون درد نکنه
    اطلاعات خوبی بدست آوردم
    …………………………………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام. ارادتمندم.

  8. پریناز

    سلام.من امروز این مطلب روخوندم. ایده خیلی خوبیه فقط یک موضوعی بیادم اومد اینکه فکرمیکنم کشورهای عربی بعصی دانشمندان واسطوره های ما رو کش رفته اند و ظاهرا مال خودکرده اند.ازجمله همین شهرزادقصه گو که اگه اشتباه نکنم مردم جهان بعنوان یگ اسطوره عربی میشناسندش؟
    ……………………………………………………………………………………………………………………………………….
    جواب: سلام. یه جمله معروف هست که میگه: حق دادنی نیست، گرفتنیه.

  9. مهسا

    سلام. الان که این مطلب رو خوندم یاد بازی clash of clans افتادم. توی این بازی هم از اسطوره ها استفاده شده و خیلی به نظر من جالب است. دقیقا در این بازی یک شخصیتی به نام Golem نیز وجود دارد که فکر میکنم بی ربط نباشه. یه کار جالبی که این بازی میکنه وقتی میخواد بارگزاری بشه هرباری که وارد بازی میشیم، یه خلاصه ای از هر کدوم از شخصیت های بازی به حالت های مختلف مینویسه. از نیروهایی که دارن و کارهایی که میتونن بکنن.
    مرسی از نوشتتون..
    ………………………………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام. سپاس از شما. یک متن هم در رابطه با Golem نوشتم تو همین سایت. اگر دوست داشتید بخونیدش.

  10. Masi

    بازم ارتباط ِ معنادار و عجیب و دور از ذهن ……واقعا عجیبه برام که چطور و چگونه این ارتباطات توی ذهنتون شکل می گیره؟!

    و مرد ویترووین رو هم در یکی از لایوهای درجه یک خودتون شناختم و تحلیل کردین و یاد گرفتم ازتون.
    …………………………………………………………………………………………………….
    جواب: سلام. سپاس که توجه می‌کنید.

  11. سیما

    خودمون رو چند می‌خرن؟
    چند می‌ارزم؟

    ایده‌آل‌ها چقدر کوچیک شدن؟
    ……………………………………………………………………………………………………………………….
    جواب: سلام. جوابی ندارم برای این سوال‌ها.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *