بنا به درخواست روزنامه شرق، مطلب زیر را با عنوان “کرونا و گردشگری” نوشتم:
…………………………..
از طنز روزگار یکی اینکه، دقیقا در همان سالی که سازمان جهانی گردشگری UNWTO موضوع و تم خود را “گردشگری و مشاغل؛ آیندهای بهتر برای همه” انتخاب کرده، تمام مشاغل گردشگری تحت تاثیر یک “موجود ریز غیر زنده” قرار گرفتهاند که بدون پرداخت هیچ هزینهای از یک کشور به کشور دیگر سفر میکند و باعث شده که آیندهی بهتر برای همه زندگان، به یک سوال و نگرانی بزرگ تبدیل شود.
هرچند اولین مرتبه نیست که صنعت گردشگری به عنوان یک فعالیت انسان_محور در اثر شیوع یک بیماری، وقوع جنگ یا بلای طبیعی دیگر همچون سیل، طوفان یا زلزله دچار رکود شده، اما این داستان کمی متفاوت است. این دفعه اصلا ساده نیست که تحلیل همه جانبه و درستی از ابعاد مختلف این ضایعه توسط کارشناسان ارائه شود، و باید اذعان کرد که همهی گفتهها و نوشتهها بر حدسها و گمانهایی بنا شده که از قضا چندان استوار نیست.
بنابراین، حداقل در زمانی که این متن نوشته میشود، دورنمای واضح و شفافی در رابطه با مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، آموزشی، فرهنگی و … مردمان کشورهای مختلف وجود ندارد.
تا جایی که میدانیم، محدودیتهایی که در تمام دنیا برای مشاغل مختلف صنعت گردشگری بر اثر ویروس کووید ۱۹ شکل گرفته، حدود ۵۰ میلیون شغل را در معرض خطر قرار خواهد داد و حتی بعد از اینکه ترس از شیوع بیماری کاهش یابد، زمانی که نمیدانیم چقدر طول میکشد –از چند ماه تا چند سال- لازم است که اوضاع به حالت عادی برگردد.
حتی بعد از اینکه گردشگری دوباره رونق بگیرد، منطقی به نظر میرسد که سرمایهگذاران در این بخش از خود سوال کنند، اگر دوباره چنین اتفاقی رخ دهد، چه باید کرد. درواقع باید گفت که احتمالا این “ترس از آینده” اثراتش را تا سالهای دورتر باقی خواهد گذاشت.
این ویروس که با تاجش، مردم را از تخت هتلها به سمت تخت بیمارستانها رانده، باعث شده شرکتهای سرمایهگذاری که هدف تجاریشان هتلهای زنجیرهای، خطوط هواپیمایی و کشتیهای تفریحی بوده دچار وحشت شوند و از طرفی مشاغل کوچک و خانوادگی نیز بحران و ناامیدی را تجربه کنند. به هر حال، ورشکستگی در صنعتی که ۱۰% GDP دنیا به آن وابسته است موضوعی نیست که بتوان نادیده گرفت.
بعد دیگر قضییه این است که تاثیر این بیماری همهگیر رابطهی گردشگری و محیط زیست به عنوان دغدغهای برای “توسعه پایدار گردشگری” را هم دچار یک سردرگمی کرده. کاملا مشخص است که عدم حضور گردشگران و اساسا مردم در برخی از مکانها اعم از جنگلی، بیابانی، کوهستانی، رودخانهای و دریایی، باعث حضور پررنگ و بدون استرس پرندگان، جانوران و آبزیان شده که صد البته جای خوشحالی دارد. اما از طرفی عدم حضور گردشگران و در پی آن عدم چرخش مالی در بسیاری از پارکهای طبیعی، تامین هزینهی حفاظت و نگهداری از گیاهان، جانوران و به طور ویژه حیات وحش را دچار بحران کرده است.
همین اتفاق برای بسیاری از میراث جهانی، موزهها و مراکز فرهنگی نیز رخ داده است. حفاظت از میراث فرهنگی کشورها، مستلزم تامین هزینهای است که گردشگران در آن نقش داشتند.
از سوی دیگر، بشر همچنان با امید زندگی میکند و بسیاری بر این باورند که این تهدید را شاید بتوان به فرصت تبدیل کرد، واقعیتی که باورش کمی سخت است ولی نوع انسان به غیر از باور به واقعیت، همیشه رویاهایی نیز در سر دارد.
به طور مثال، این روزها سخنان بسیاری در رابطه با طراحی سفرهای مجازی با استفاده از تکنولوژِی شنیده میشود. یا امیدها چنان است که بعد از پایان فاجعه، گردشگران که چند سالی هست مرز یک میلیارد نفر را پشت سر گذاشتهاند با ولع بیشتری به مقاصد دلخواهشان سفر کنند، البته اگر بتوانند هزینه سفرهایشان را بپردازند.
بنابراین با درنظرگرفتن تهدیدها و فرصتها، همچنین عدم آگاهی کافی به آنچه که قرار است در چه زمانی چه تغییری در رابطه با وضعیت فعلی رخ خواهد داد، و اگر بخواهیم در محدوده کشور خودمان فکر کنیم، شاید بد نباشد برای گذر از بحران زیانبخش این بیماری، و برای کمتر کردن اثرات ناشی از آن، در فکر رونق گردشگری داخلی در قدم اول باشیم.
هرچند این نسخه، نمیتواند مرهم کافی برای ضررهای ناشی از گردشگری در کشور باشد اما به عنوان از سرگیری فعالیتها پیشنهادی است که میتواند مورد بررسی قرار گیرد. در این رابطه دانستن این موضوع بد نیست که بدانیم، در نظرسنجی به دست آمده در برخی از کشورهایی که دچار بحران کرونا شدهاند، مردم برای شروع، به انجام سفرهای داخلی علاقه نشان دادهاند.
موضوع دیگری که شاید طرح کردنش خالی از لطف نباشد، این است که شاید فعالان صنعت گردشگری در ایران بتوانند از این فرصت پیش آمده با استفاده از روشهای بهروز و خلاق به تولید محتوا برای بخشهای مهم گردشگری بیاندیشند، موضوعی که اصولا صنعت گردشگری ما تا به امروز به آن توجه چندانی نکرده است. بالاخره وقتی که گردشگری دوباره رونق بگیرد، ما به رویکردهای نوین با محتوای دقیق و توجه برانگیز نیاز داریم تا سهم خودمان را در بازارهای بینالمللی به دست بیاوریم.
آرش نورآقائی
دیدگاهها
بسیار تحلیل و بررسی پخته و چند جانبه و دقیقی بود، شما می تونین حتی یه فاجعه رو زیبا بنویسید با کنایه ها ی قشنگتون. امیدوارم این صنعت یه بار دیگه با قدرت روی پاهاش بایسته.
……………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. زنده باشید. سپاس که مطالعه کردید.