حلب در ۳۵۰ کیلومتری شمال دمشق و بر سر راه چند مسیر بازرگانی مهم قرار گرفته است. حلب از ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد رفاه بسیاری داشت و این ویژگی را در طول دوره های تاریخی گوناگون حفظ کرد. این شهر در گذر تاریخ تحت حکومت هیتی ها، آشوریان، عرب ها، مغول ها، مملوکان و عثمانی ها بوده است. قلعه سده سیزدهم، مسجد جامع سده دوازدهم و انواع مدارس مذهبی قرن هفدهم، کاخ ها، کاروان سراها و حمام ها همگی بخشی از بافت شهری منحصر به فردی هستند که اکنون به علت فراوانی جمعیت در معرض خطر قرار دارند.
حلب به دلیل داشتن آثاری کمیاب از معماری عربی در دوره قرون وسطی دارای ارزش جهانی خاصی است. این شهر نشانه هایی از یک شهر فرهنگی و اجتماعی همراه با توسعه تکنولوژیک را دارد که نشان دهنده فعالیت اقتصادی شکوفا و مستمر آن در دوره مملوکان است.
شهر حلب شامل دو بخش متمایز قدیم (داخل حصار قدیمی شهر) و جدید (بیرون از حصار قدیمى شهر) است. شهر قدیم حلب از فرهنگ های غنی و گوناگونی سخن می گوید. دوره های تاریخی مختلف معماری این شهر را تحت تاثیر قرار داده اند، چنان که نشانه هایی از معماری دوران هیتی، رومی، بیزانسی و ایوبی در بقایای شهر قدیم حلب به چشم می خورد. حلب قدیم که در فضای بیرون قلعه رشد کرده است نشانه هایی از طرح خیابان های رومی- یونانی، بقایایی از بنای کلیساهای سده ۶، دیوارها و دروازه هایی از قرون وسطی، مساجدی مربوط به دوره ایوبیان و مملوکان و نیز مساجد و کاخ هایی از زمان عثمانیان را شامل می گردد.
شهرت این شهر به دلیل وجود مساجد، مدرسه های مذهبی (مدرسه الفردوس) و کلیساهای آن است. حلب دارای مجموعه خانه هایی با رنگ های روشن است که توسط دیوار عظیم حلب احاطه شده اند. پیرامون دیوار در داخل شهر تعدادی مسجد از همان دوره مانند مدرسه الفردوس که توسط دایفا خاتون در سال ۱۲۳۵ میلادی ساخته شده وجود دارد.
قلعه تاریخی حلب نشانی از قابلیت نظامی اعراب در سده های ۱۲-۱۴ است. علاوه بر نشانه هایی از تمدن های گذشته مربوط به سده ۱۰ پیش از میلاد، این قلعه شامل بقایایی از چند مسجد، کاخ و حمام است. بخش های داخلی قلعه به روشنی چگونگی غارت آن توسط دشمنان (مغول ها دو بار به قلعه یورش بردند) و تخریب آن به وسیله زلزله را نشان می دهد (زلزله ۱۸۲۲ میلادی بیشتر مناطق آن را ویران کرد).
ترکیب متنوعی از ساختمان ها که شامل مسجد جامع دوره اموی که در سده ۱۲ بازسازی شده است، مدرسه مذهبی حلاویه (سده ۱۲) که بر بقایای قلعه ای مسیحی ساخته شده است، همراه دیگر مسجد و مدرسه های مذهبی و کاروانسراها نشان دهنده جنبه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شهری هستند که زمانی از ثروتمندترین شهرهای زمان خود بوده است. مسجد جامع حلب در اوایل دوره اسلامی ساخته شده اما امروزه نشانه های اندکی از آن دوران را در خود دارد.
حلب نمونه بسیار خوبی از یک شهر ایوبی سده ۱۲ میلادی با استحکامات نظامی است که پیروزی صلاح الدین ایوبی را در برابر مسیحیان به نمایش می گذارد. بناهایی از سده ۱۳و۱۴ شامل برج های باشکوه و پل های سنگی، کیفیت بالای معماری عربی را تایید می کنند.
منطقه جدیده حلب (از محله های ارمنی نشین) دارای خانه های زیبایی است که از سنگ آهک ساخته شده و خیابان های سنگفرش باریک و بدون مغازه آن در برخی جاها سرپوشیده اند. ساخت کاروانسرای الجرموک به سده ۱۷ برمی گردد و بازرگانان آلمانی، فرانسوی وانگلیسی در این مکان به داد و ستد می پرداختند.
از دیگر آثار تاریخی شهر حلب می توان به قلعه سنت جورج که در مسیری پرپیچ و خم از یک خیابان باریک قرار دارد و کاخ سلطنتی سده ۱۳ اشاره کرد. این کاخ با ایوان ورودی مشبک که با مرمر سفید آراسته شده و اتاق شاه نشینی که متعلق به سده ۱۵-۱۶ و دوران مملوکان است، به خوبی بازسازی شده است. حلب در گذشته ۱۵ دروازه داشت که اینک ۵ دروازه از آن بجا مانده است: قنسرین، المقام، النصر، الجنان، انطاکیه.
تغییرات اساسی در بخش هایی از شهر با تخریب ساختمان ها و توسعه ساختمانهای جدید بلند و جاده های عریض ۳۰ سال قبل از ثبت جهانی اتفاق افتاد. حلب امروزه نیز یکی از پررونق ترین شهرهای عربی از نظر اقتصادی است.
فائقه سلطان محمد و مرتضی دزفولی
دیدگاه‌ها
استاد، ازین شهر چیزی باقی مونده الان؟
………………………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. این مطلب رو من ننوشتم. فقط یکبار از سوریه و حلب بازدید کردم که خیلی قبل‌تر از خرابکاری‌های داعش بود و بعد از این جنگ‌های اخیر نرفتم که ببینم چطور شده.