سفرنامه‌ها

سفرنامه‌ها اغلب حاوی مطالب بسیار جالبی هستند که ذهنیت و تصاویر مفید و قابل توجهی از مکان‌ها و مردمان روزگاران ارائه می‌دهند. از این‌رو بنده سعی می‌کنم سفرنامه‌های کسانی که به ایران سفر کرده‌اند و حتی ایرانیانی که به کشورهای دیگر سفر کرده‌اند را جمع‌آوری کنم.
برخی از این کتاب‌ها را که در کتابخانه‌ام دارم معرفی می‌کنم و شما هم در صورت امکان به این فهرست اضافه کنید:

پیش نوشت: من می‌دانم که تعداد بسیار زیادی سفرنامه نوشته شده و در همین کتابی که در شماره ۲۳ ذکر کرده‌ام، نام خیلی‌هایشان آمده. اما غرض من این است که توضیح مختصری در رابطه با برخی از سفرنامه‌ها بدهیم تا اگر کسانی به دنبال مطلب خاصی هستند بتوانند به این سفرنامه‌ها رجوع کنند و زودتر به نتیجه برسند.

۱-  سیری در سفرنامه‌ها، فواد فاروقی
از آن کتاب‌های کمیاب است و بخش‌های مختلفی دارد که اشاره می‌شود: مشهورترین سفرنامه‌های پیش از صفویه – مشهورترین سفرنامه‌های دوران صفویه – مشهورترین سفرنامه‌های دوران قاجاریه – سفرنامه‌های تحقیقاتی، تبلیغاتی و سفرنامه‌نویسان داستان پرداز – سفر به خارج از مرز ایران امروز – ایران‌گردها – مشاهده‌نگاران و سفرنامه‌نویسان معاصر – سفرنامه‌های برگزیده

۲-  سفرنامه برادران امیدوار: نخستین جهانگردان ایران، عیسی و عبدالله امیدوار، تهران، جمهوری، ۱۳۸۷، ۷۷۵ ص، مصور.
کتاب قابل توجه و جذابی است که اطلاعاتی درباره‌ی کشورها و آداب و رسوم آن‌ها به دست می‌دهد.

۳-  سفرنامه حکیم ناصرخسرو قبادیانی مروزی، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران، زوار، ۱۳۷۳، ۴۰۰ ص، مصور.
خواندن سفرنامه ناصرخسرو برای فرد ایرانگرد ایران‌دوست ضروری است، اما اگر با نوع متن و نگارش قدیمی ناصرخسرو مشکل دارید به کتاب زیر مراجعه کنید.

۴-  بازخوانی سفرنامه ناصرخسرو، به کوشش گیتی شکری، معصومه طوفان‌پور، تهران، طهوری، ۱۳۷۹، ۱۵۲ ص.
خواندن این کتاب، راحت و جالب توجه است.

۵-  سفرنامه پژوهشی سرهنگ لافتوس، نخستین کاوشگر شوش، ویلیام کنت لافتوس، ترجمه عباس امام، تهران، نشر شادگان، ۱۳۸۵، ۱۸۱ ص، مصور.
از نام کتاب پیداست که سفرنامه‌ای پژوهشی است.

۶-  سفرنامه از احمد بن فضلان العباس بن راشد بن حماد (معروف به سفرنامه ابن‌فضلان)، ترجمه‌ی ابوالفضل طباطبایی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
سفرنامه‌ی بسیار مشهوری است که یافت می‌نشود. من فقط بخشی از این کتاب را به صورت کپی در اختیار دارم، اگر شما این کتاب را پیدا کردید به من هم بدهید.

۷-  سفرنامه ملگونف به سواحل جنوبی دریای خزر، تصحیح و تکمیل و ترجمه از مسعود گلزاری.
با او به استرآباد، ولایت شاهرود و بسطام، ولایت اشرف، شهر ساری، ولایت بارفروش (بابل)، ولایت آمل، بلوک نور، بلوک کجور، بلوک تنکابن، ولایت گیلان، حاکم‌نشین شاندرمن، سواحل ترکمان و آشوراده و … سفر خواهید کرد.

۸-  سه سفرنامه (هرات، مرو، نشهد)، به کوشش قدرت‌الله روشنی.
این کتاب را نخوانده‌ام، اما فکر می‌کنم که حاوی اطلاعات جالبی باشد.

۹-  سفرنامه ویلسن یا تاریخ سیاسی و اقتصادی جنوب غربی ایران، ترجمه و تلخیص حسین سعادت نوری، انتشارت وحید.
بسیار کمیاب است، از دست‌دوم فروشی‌ها بخواهید.

۱۰-  تصویرهایی از ایران، نوشته گرترود بل، ترجمه بزرگمهر ریاحی، شرکت سهامی انشارات خوارزمی.
در این کتاب با عناوین زیر آشنا می‌شوید: یک شهر شرقی – برج خاموشی – در ستایش باغ‌ها – ماه عزاداری – چادرنشینان – سه بانوی نجیب زاده – خزانه‌ی شاه – میزبان ایرانی – دنیای مردگان – دکان‌ها و دکان‌داران – …

۱۱-  گل‌های سرخ اصفهان (ایران با اتومبیل)، کلود انه، ترجمه فضل‌الله جلوه، ناشر: نشر روایت.
از قفقاز به ایران می‌آید، از رشت خودش را به تهران می‌رساند، هشت روز در تهران توقف می‌کند، از تهران تا اصفهان با دلیجان می‌رود، یک هفته در اصفهان رحل اقامت می‌افکند و …

۱۲-  سفر به ایران، خانم کاری وُگت (استاد دانشکده شرق شناسی دانشگاه اسلو)، مترجم وحید صابری مقدم، ناشر کمیل.
او از جماران، مرقد آیت‌الله خمینی، قم و هیات‌های مذهبی و مشهد دیدار می‌کند. از دراویش و زائران و هنر چادر بر سرکردن زنان ایرانی سخن می‌گوید. محرم را در شیراز می‌گذراند و در روز انتخابات در تهران از مردم سوال می‌کند “به چه کسی رای می‌دهند” و با علامه مرحوم «محمدتقی جعفری» نیز مصاحبه می‌کند.

۱۳-  خاطرات سفر به ایران، کنت دوروششوار، ترجمه مهران توکلی، تهران، نشر نی، ۱۳۷۸، ۲۰۸ ص.
وی از دولت و حکومت سخن می‌راند، ساختار مدنی و قضایی ایران را بررسی می‌کند، از ایلات و عشایر و ارتش و روحانیت و کشاورزی و اصناف و کارگران و گمرک و هنرهای دستی و … برایمان صحبت می‌کند.

۱۴- تصاویری از ایران (سفر کلنل ف.کلمباری به دربار شاه ایران، ۱۲۴۹ تا ۱۲۶۵ ه.ق.)، نوشته لین تورنتن، ترجمه مینا نوائی، با مقدمه و زیر نظر علی بلوکباشی، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۷۴٫ ۱۰۸ ص، مصور.
او در زمان محمد شاه به ایران آمد و از آن دوران برایمان روایت می‌کند.

۱۵- سفرنامه پولاک (ایران و ایرانیان)، نوشته یاکوب ادوارد پولاک، ترجمه کیکاووس جهانداری، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
یکی از بهترین سفرنامه‌هاست. او تصویری از خانه‌ها و شهرها و غذاها و لباس‌ها و زندگی خانوداگی و فعالیت جنسی و دین و قانون و گرمابه و گورستان صنعت و تجارت و بیماری‌ها و … در ایران دوران قاجاری به خوبی سخن می‌گوید.

۱۶- در سرزمین آفتاب، دومین سفرنامه هینزیش بروگش، ترجمه مجید جلیل‌وند، نشر مرکز.
وی از باکو خود را به انزلی می‌رساند و به سوی گیلان و تهران می‌آید و از اصفهان و شیراز نیز دیدار می‌کند. او از ایران و ساکنانش، از دین و قانون و از شاهنشاه و دربار و همچنین از دوران‌های قدیم برایمان می‌گوید.

۱۷- یک‌سال در میان ایرانیان، نویسنده ادوارد گرانویل براون، مترجم مانی صالحی علامه، تهران، اختران، ۱۳۸۴، ۶۰۰ص.
یکی از معروف‌ترین شخصیت‌های انگلیسی تبار است که سفرنامه‌اش ارزش خواندن دارد. او از شهرهای تبریز، تهران، یزد، اصفهان، شیراز و کرمان دیدار کرده و از تصوف و قلندران و اعتقادات ماوراء الطبیعه سخن به میان آورده است.

۱۸- سفرنامه فرد ریچاردز، ترجمه مهین‌دخت صبا، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۹، ۳۵۴ ص، مصور.
او که عضو انجمن سلطنتی نقاشان و حکاکان انگلستان بود در نخستین سال‌های حکومت پهلوی به ایران سفر می‌کند. وی بسیاری از آداب و رسوم و ضع اجتماعی ایرانیان را شرح می‌دهد.

۱۹- سفری به دور ایران، نوشته کنتس ماد فون روزن، ترجمه علی‌محمد عبادی
فقط باید سفرنامه این زن را بخوانید.

۲۰- مارکوپولو در ایران، تالیف آلفونس گابریل، ترجمه پرویز رجبی، تهران، اساطیر، ۱۳۸۱، ۵۰۴ ص.
به عنوان یک ایرانی باید این کتاب را بخوانم، هنوز وقت نکرده‌ام. شما هم احتمالا باید این کتاب را بخوانید، راست و دروغ محتویاتش با خود مارکوپولو.

۲۱- سفرنامچه (گلگشت در وطن)، ایرج افشار، تهران، اختران، ۱۳۸۳، ۶۵۶ص.
این کتاب شرح سفرهای بزرگ‌مردی همچون ایرج افشار (گاهی به همراه دوستان دانشمندش) است که همواره برایش احترام بسیاری قائل بو‌ده‌ام. لازم به ذکر است که این مرد، ایرج افشار سیستانی نیست. این دو را با هم مقایسه نکنید.

۲۲- با کاروان تاریخ (مسافران تاریخ) (مروری بر تاریخچه سفر و سیاحت در ایران از باستان تا امروز)، مسعود نوربخش.
به هر حال باید این کتاب را داشته باشید.

۲۳- دیدارهای دور: پژوهشی در ادبیات سفرنامه ای همراه با کتاب‌شناسی سفرنامه‌های فارسی، روح‌انگیز کراچی، تهران، چاپار، ۱۳۸۱، ۱۸۸ ص.
این کتاب، سفرنامه‌ها را بر اساس تخیلی و واقعی بودن، بر اساس انگیزه سفر (سیاحت، ماموریت، زیارت) و همچنین بر اساس شیوه‌ی بیان (ادبی، گقتاری) و … تقسیم بندی نموده است و اطلاعاتی را به دست می‌دهد که اگر خودمان می‌خواستیم به دست بیاوریم، می‌بایستی زحمت بسیار می‌کشیدیم.

۲۴- سفر اروپائیان به ایران، ژن رز فرانسواز شیبانی، مترجم ضیا‌ء‌الدین دهشیری، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۱، ۴۲۹ ص.
کتاب بسیار خوبی است و آمارهایی را در مورد سفرها به ایران به دست می‌دهد. برخی از بخش‌های این کتاب چنین عناوینی دارند: مسافرانی که در سده‌ی هفدهم به ایران سفر کرده‌اند – چرا توجه سیاخان به ایران جلب شد – مولفان و سفرنامه هایی که بیش از همه نشر گردیده – ایران اعجاب‌انگیز، ایران و کمدی، ایران در عرصه‌ی اپرا، ایران و تراژدی، ایران و مدینه‌ی فاضله، ایران و فلسفه، …

۲۵- ایران: افسانه و واقعیت، مریت هاکس، مترجمان: محمد حسین نظری نژاد، محمد تقی اکبری، احمد نمایی، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ دوم ۱۳۷۱٫
«مریت هاکس» در سال ۱۸۸۷ میلادی در نیویورک به دنیا آمد و در انگلستان تحصیل کرد. او که فوق لیسانس علوم داشت از سال ۱۹۳۰ به روزنامه‌نگاری روی آورد و به تمام اروپا، شوروی، ایران و آمریکا سفر و خاطرات خود را منتشر کرد. وی در اواخر زمستان ۱۳۱۱ هجری شمسی با یک کشتی باری که او تنها مسافر زن آن بود از منچستر به ایران می‌آید. در ایران از شهرهایی همچون بوشهر، شیراز، اصفهان، یزد، کرمان، قم، تهران و مازندران دیدار می‌کند و خواندن سفرنامه‌اش قابل توجه است.

دیدگاه‌ها

  1. مهدی فتوحی

    اوه یک کرور سفرنامه هست….. از سفرنامه هایی که خود ایرانیان نوشته اند تا آنهایی که دیگران نوشته اند….. یک سفرنامه ی جالب هست که معمولا کسی از آن نام نمی برد و آن اصفهان نصف جهان نوشته ی صادق هدایت است. این یکی از بهترین نوشته های هدایت است که در آن یک شرح یک سفر با رگه های اصیل طنز گزارش شده. ذکر نام بقیه را می گذارم به عهده ی خودت. موفق باشی.

  2. فرزانه

    توی کتابخونه من سفرنامه ابن بطوطه، سفرنامه شاردن، سفرنامه تاورنیه، سفرنامه آمریکای جلال آل احمد، خاطرات برادران شرلی، سفرنامه لیدی شل…. و چندتای دیگه هست. بازم اسم سفرنامه می خوای آرش جان؟

  3. اشکان

    با سپاس از شما برای این لیست؛

    میدونین که سفرنامه های امروزی همچون نوشته های بخش سفرنامه شما چاپی نیستند و توی وب منتشر میشن که میشه همون وبلاگ یا فتوبلاگ توریست یا مسافر.
    که چون به زمان ما بسیار نزدیکترن حاوی مطالب درخور توجه بویژه برای یک تورلیدر هستند.
    و مثل سفرنامه های قدیم میشه از روی اونا ذهنیت و تصورات و علاقه ها و خواسته های توریست رو بررسی کرد.
    این سفرنامه ها اگرچه سریعتر منتشر میشه اما پیدا کردنشون یه کم سخته. من با یک فیدی که توی گوگل مشترک شدم معمولا به خیلی از آخرین مطالبی که خارجی ها در وبلاگی درباره سفرشون به ایران می نویسند و عکساشون دسترسی پیدا میکنم.
    بسیاری شو ذخیره کردم و امیدوارم تا به سفرنامه تاریخی تبدیل نشدن! با کمک یکی از دوستان بتونیم ترجمه شون کنیم و نظرات اونا رو به جامعه گردشگری کشور انعکاس بدیم.
    نظر شما چیه؟

  4. فرهنگيان

    سلام، وقت بخیر
    معرفیه سفر نامه ها کار جالبی است. از روی لیست شما یا دیگر دوستان ، سعی میکنم کتابها رو تهیه کنم چون خالی از لطف نیست، اما یه مسئله ای وجود داره و اون اینه که ایران فعلی با ایران چند صد سال پیش فاصله ها دارد. چه خوب میشه که همونطور که آقا اشکان نوشته اند ، بتوانیم به سفرنامه هایی که به روزتر هستند و به زمان فعلیه ایران و ایرانی نزدیکند دسترسی داشته باشیم.
    گویا کتابخانۀ پر باری دارید. به دوستان کتاب امانت می دهید! قول می دهم با چایی و … از کتابهاتون پذیرایی نکنم.(شوخی کردم)
    موفق باشید

  5. علیرضا سلامت

    -سفرنامه از خراسان تا بختیاری. نوشته هانری رنه دالمانی.نشر طاوس۱۳۷۸
    سیاحی فرانسوی که به علت علاقه فراوانش به اشیاء عتیقه، مسافرت‏های زیادی به کشورهای مشرق زمین انجام داده و در ایران از شهر های مشهد نیشابور سبزوار شاهرود تهران قم و اصفهان تا عشایر بختیاری دیدن کرده.(این کتاب ۲ جلدیه و حدود۱۸۰۰ ص با تعداد زیادی عکس)

    -سفرنامه رابی بنیامین تودولایی.نشر کارنگ.۱۶۸ص
    کشیش یهودی اسپانیایی که در قرن ۱۲ میلادی از جنوب مدیترانه و آسیای کوچک به سوریه لبنان عراق ایران وعربستان و مصر سفر کرده و درباره زندگی و شمار یهودیانی که در طی سفر دیده و شنیده سخن گفته.

  6. Maryam

    به نظرم بخش ” کتاب شناخت” بهترین بخش سایت شماست.
    خوب بود گاهی چنین پست هایی با موضوعات دیگر ایجاد می شد و دوستان شما نام کتابهای کتابخانه هایشان را به اشتراک می گذاشتند. من که استفاده کردم.
    از شما و دوستان فهیم شما متشکرم

  7. محسن باطنی

    من عاشق سفرنامه ها هستم. اگرچه سفرنامه های قدیمی با کوچه پس کوچه های امروز متفاوت شده، اما کوچه باغ خاطراتش،هنوز مثل اولش میمونه، اگه بهش دقت کنیم. خواندن سفر نامه صرفا شناختن شهر و مکان نیست(همه میدونن!) سفرنامه خوندن سفری است با سیاح کتاب که تو رو همرا ه خودش توی رگ و پی جامعه میبره…توی بازار و حاجی بازاریها،توی کاروانسرا و چهارپا دارا، کدخدا و میهمان نوازی دهاتی ها… سفرنامه کمک به فلش بک خوردن گذشته شهر و مکان امروزی میکنه، که تو یه زمانی توی تاریخی، همراه یه سیاحی(نویسنده سفرنامه) در همین شهر و مکان بوده ی!! وه، که چه تغییری ایجاد شده از اون موقع تا حالا!!!
    من یک آرشیو کوچیک از سفرنامه ها دارم ( البته میدونی که من کتاب فروشی هم دارم، م.انقلاب).. اجازه بدید چند تا هم من اضافه کنم..
    ۱- سی سال ماموریت در ایران(اریک کالبری سوئدی که در اواخر دولت قاجار-احمد شاه- برای تاسیس نیروی ژاندمری به ایران می آید و تا زمان محمد رضا شاه در ایران است…) انتشارات جهان رایانه- مترجم باقر آب روش- ۱۳۸۰
    ۲- سفر نامه تاورنیه
    ۳- پیترو دولاواله ۲ جلدی
    ۴- خاطرات حاج سیاح ( امروز این کتاب با نام سفرنامه حاج سیاح است که کاملا قدرت سانسور گران برادران ارشاد را نشان میدهد!!!
    ۵- سفرنامه فرهاد میرزا ( موسسه مطبوعاتی علمی – ۱۳۶۶) فرهاد میرزای معتمدالدوله،پسر ۱۵م عباس میرزای نایب السلطنه مردی سیف القلم و فاضل که خاطرات سفری خود را نگاشته.. ویژگی این کتاب این است که چون مردی از اشراف و جزو صاحب مقام ها بوده،میتوان با او در مجالس اشراف و دولت آن زمان(قاجار) شرکت جست…
    ۶- سفرنامه عراق عجم ناصرالدین شاه با ضمیمه تاریخ و جغرافیای راه عراق به نوشته محمد حسن خان اعتماد السلطنه.(انتشارات اطلاعات چاپ اول ۸۷- ۲۷۰۰ تومان. سفرنامی ناصرالدین شاه به کربلا است.
    ۷- سفرنامه ظهیرالدوله همراه مظفرالدین شاه به فرنگستان(انتشارات مستوفی-چ اول ۱۳۷۱)
    ۸- سفرنامه برادران امیدوار( میدونم که اشاره شده. اما چ.اول این کتاب ۱۳۵۷ است که خیلی جالب تر از جدیده است- عکس هاشم فرق دارن!-;)

  8. محسن باطنی

    سیری در سفرنامه ها – فواد فاروقی- این کتاب و کتابهای نایاب دیگری را با چاپ افست من دارم… کتابسرای بزرگ آریا.م.انقلاب.۶۶۹۶۸۰۱۹

  9. لیلا

    این سفرنامه”ابن فضلان” یافت می شود. هر موقع خواستی بهم بگو.
    …………………………………………………………………….
    جواب: آره، ممنونم، لازمش دارم.

  10. پرستو

    سلام. من یه محصلم که تحقیق امسالم در مورد سفرنامه های دوران صفویانه. ممنون میشم که منابع رو بهم معرفی کنین
    ……………………………………………………………………
    جواب: سلام. لطفا به بخش «کتاب شناخت» همین سایت مراجعه کنید.

  11. یوکابد

    سلام

    ۱- سفرنامه سدیدالسلطنه
    ۲- سفرنامه مادام کارلاسرناآدمها و آئینها در ایران
    ۳- سفرنامه فرح خان امین الدوله
    ۴- سفرنامه ناصرالدین شاه
    ۵- سفرنامه بارنز در عهد فتحعلی شاه قاجار
    ۶- سفرنامه بلوشر
    ۷- سفرنامه راولینسون
    ۸- سفرنامه بهلر
    ۹- خسی در میقات
    ۱۰- سفرنامه ماژلان
    ۱۱- ایران در یک قرن پیش از ویلز
    ۱۲- سفرنامه خراسان و سیستان
    ۱۳- سفرنامه حاج سیاح به فرنگ
    ۱۴- سفرنامه شیکاگو
    ۱۵- سفرنامه ترکستان و ایران
    ۱۶- سفرنامه رضاقلی میرزا نایب
    ۱۷- سفرنامه ابن حوقل
    ۱۸- سفرنامه جنوب
    ۱۹- سفرنامه سیف الدوله
    ۲۰- سفرنامه پلان کارپن
    ۲۱- سفرنامه کلاویخو
    ۲۲- سفرنامه سانسون
    ۲۳- سفرنامه آدام الئاریوس
    ۲۴- سفرنامه مادام دیولافوا
    ۲۵- سفرنامه کنت دوگوبینو
    ۲۶- سفرنامه بنجامین عصرناصرالدین شاه
    ۲۷- سفر در ایران
    ۲۸- سفرنامه ژان اوتر
    ۲۹- سفرنامه کروسینسکی
    ۳۰- سفرنامه به سوی اصفهان
    ۳۱- سفرنامه آفریقا
    ……………………………………………………………………………………………………………………………….
    جواب: سلام. سپاس فراوان.

  12. سعید

    با سلام :ایران قبل از مشروطیت (لندور) و مخصوصاسفر نامه پولاک واقعا ارزش خواندن را دارد
    …………………………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام. پولاک رو دارم می خونم.

  13. ستاره

    سلام سفرنامه های دوران قاجار تا اواخر حکومت ناصری که نویسنده آن ماموریت سیاسیی داشته است را معرفی کنید
    ………………………………………………………………………………………………………………….
    جواب: سلام. سفرنامه هایی با این مضمون وجود داره که احتمالا در انتشارات امیرکبیر بتونید پیدا کنید. موفق باشید.

  14. مرتضی

    خوب بود خوبتر هم میشه
    …………………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام.

  15. مرتضی

    وب بود بهتر هم میشه
    …………………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام.

  16. مرتضی

    خوبه
    ……………………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام.

  17. زینب

    سلام.ممنون از اطلاعات خوبتون.اگه من بخوام درباره ی نقش مردان در سیستم خانواده در دوره ی صفویه اطلاعات کسب کنم از چه منابعی میتونم کمک بگیرم؟لطفا چند منبع معرفی کنید.با تشکر فراوان
    ……………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام. متاسفانه در این مورد اطلاعات ندارم.

  18. movahhed

    من خیلی دنبال کتاب تصویرهایی از ایران گشتم ولی گویا نیست اصلا؛ شمانمیدونید از کجا میشه بدست آورد؟
    ………………………………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام. به انتشارات یساولی (خیابان کریم خان) سر بزنید.

  19. عاطفه

    سلام / سفرنامه های در دوره ی قاجار و پهلوی رو میخوام که درباره ی سبک زندگی ایرانیان سخن گفته باشن / ممنون
    …………………………………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام. تقریبا در هر سفرنامه ای بخش هایی هست که به سبک زندگی ایرانیان برمیگرده. بهترین توصییه اینه که فهرست سفرنامه ها رو بخونید و مطلب مورد نظرتون رو پیدا کنید.
    موفق باشید.

  20. فرشید

    عالی هست سایتتون
    ……………………………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام. سپاس از محبت و توجه شما.

  21. سیما سلمان‌زاده

    شماره ۱۵ این یادداشت و استوری‌های امشب و …
    هیچ چیزی اتفاقی نیست!

    عااالیه
    سپاس از این یادداشت
    ……………………………………………………………………………………………………
    جواب: سلام. زنده باد شما.

  22. محمود

    با عرض سلام اگر سفرنامه هائی را می شناسید که از تهران به کربلا، طی طریق کرده و آبادی ها، اقوام ساکن و … که به مربوط به دوره یِ پیش از ناصرالدین شاه باشد، معرفی بفرمایید، ممنون خواهم شد.
    ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
    جواب: سلام. چشم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *