متن زیر تلاشی است برای معرفی کامل فصلنامه میراث و گردشگری گیلگمش؛ اعم از آغاز فعالیت، وجه تسمیه، حیطه فعالیتها، محتوا و بخشهای مختلف، اهداف و انگیزههای عوامل این مجموعه و مخاطبان فصلنامه.
تاریخچه فصلنامه
فکر آغازین انتشار یک مجله تخصصی در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری، نخستینبار در سال ۱۳۹۱ شکل گرفت. در آن زمان با تلاش علاقهمندان و مجوز شرکت «افق گردشگری ایرانیان» و همکاری هفتهنامه «تعطیلات نو»، ویژهنامه گیلگمش چاپ شد. بعد از آن در سال ۱۳۹۴ و با حمایت و نظارت “کانون انجمنهای صنفی راهنمایان گردشگری سراسر کشور”، شماره الکترونیکی این مجله منتشر شد و در تاریخ ۱۸ آبانماه همان سال، مجوز انتشار فصلنامه گیلگمش اخذ شد. پیش شماره فصلنامه همزمان با برگزاری نهمین گردهمایی راهنمایان گردشگری در اصفهان رونمایی شد. تا به امروز پنج شماره فارسی و یک پیش شماره انگلیسی (ویژه نامه کنوانسیون جهانی راهنمایان گردشگری) منتشر و در اختیار علاقهمندان قرار گرفته است.
جدا از مباحث مربوط به تولید محتوا، مهمترین و بارزترین ویژگی این فصلنامه جنس کاغذ آن بوده که از «پودر سنگ» ساخته شده است. در تولید این نوع کاغذ هیچگونه آبی مصرف و هیچ درختی قطع نشده است؛ این ویژگی دقیقا در راستای اهداف زیست محیطی دستاندرکاران انتشار این فصلنامه است.
فلسفه نامگذاری فصلنامه
نام فصلنامه شاید سوالات زیادی را به ذهن خواننده متبادر کند. در اینکه نام فصلنامه ارتباط تنگاتنگی با محتوای آن دارد شکی نیست، اما چگونه؟ در ابتدا باید به معرفی حماسه گیلگمش بپردازیم: حماسه گیلگمش بنا به روایتی کهنترین حماسه جهان بوده و حدود چهار هزار سال قدمت دارد. گیلگمش نخستین مسافر اسطورهای تاریخ و پادشاه شهر اوروک- از شهرهای باستانی بینالنهرین- است. این شخصیت اسطورهای که نامش با این فصلنامه پیوند خورده، به سبب تغییر و تحولات خاصی که در دوران زندگیاش اتفاق افتاده به نوعی از دیگر حماسههای ادبی و تاریخی، متمایز شده است. حماسه گیلگمش، داستان تکامل یافتن و آگاه شدن انسان است. این حماسه سیر تکامل روح انسان و در نهایت سرنوشت محتوم او را روایت میکند.
وقایع حماسه گیلگمش به طور خاص با این فصلنامه گره خورده است . از آنجا که محتوای فصلنامه میراث (اعم از فرهنگی، طبیعی و ناملموس) است و در حماسه گیلگمش هم با شهریت و مدنیت (میراث فرهنگی)، با انکیدو (نمادی از میراث طبیعی) و جریانات و وقایع داستان (میراث ناملموس) روبهرو هستیم؛ این نام با محتوای فصلنامه مرتبط است. در سفر ۱۲ مرحلهای گیلگمش در جستوجوی گیاه جاودانگی نیز، او به تزکیه و تذهیب نفس میپردازد که این خود نشانه ای از سفر، طبیعت و فرهنگ است.
در این داستان گیلگمش با انکیدو روبهرو میشوند. اگر گیلگمش را نمادی از فرهنگ و انکیدو را نمادی از طبیعت بدانیم این دو با هم کشتی میگیرند و در نهایت گیلگمش بر انکیدو پیروز میشود. این داستان سمبلیک، نمادی از غلبه فرهنگ بر طبیعت در میراث کهن است؛ این در حالی است که بر مبنای تفکر توسعه پایدار امروزی، فرهنگ و طبیعت باید در کنار هم و در تعامل با هم باشند. در واقع این داستان کنش بین فرهنگ و طبیعت است و این همان چیزی است که ما در این فصلنامه از آن بهره گرفتهایم.
در مقابل، گیلگمش انگلیسی (GILGAMESH) سر واژهای است که هر واژه به نوعی به محیط زیست، گردشگری، میراث و دیگر حوزههای این فصلنامه ارتباط دارد. (G:geography) (I:iranology) (L:lifestyle) (G:graball) (A:art) (M:mythology) (E:environment) (S:study) (H:history).
محتوای فصلنامه گیلگمش فارسی
این فصلنامه به طور کلی به هفت بخش اصلی تقسیم شده است، که نام تمامی این بخشها دربرگیرنده واژه «راه» است؛ به عبارتی راه اساسیترین واژه به کار رفته در این فصلنامه است. راه بخش مهمی از سفر است و گاه به اندازه مقصد اهمیت دارد. راه چه ماشینرو، چه پیادهرو و چه مالرو، مسیری است بین دو نقطه تا رهرو را از مبدا به مقصد برساند. هر راه وسیلهای است برای رسیدن به هدفی و به طبع هر هفت بخش یا هفت راه فصلنامه گیلگمش هم هدف یا مقصدی را دنبال میکنند و قصد دارند که ذهن خواننده را به جایی خاص ببرند و آن را با دنیایی جدید آشنا سازند، به طوری که ذهنیت خواننده بعد از خواندن آن بخش (یا پیمودن آن راه) با ذهنیت خواننده قبل از خواندن آن (یا پیمودن راه) فرق داشته باشد.
چهارراه، رهگو، رهیافت، راهنامه، رهاورد، همراه و رو به راه، هفت بخش اصلی فصلنامه را تشکیل میدهند. در این بخشها به موضوعات مهم و متنوعی همچون میراث فرهنگی، میراث طبیعی، میراث ناملموس، گردشگری، تاریخ، معماری، مردمشناسی، آداب و رسوم، صنایعدستی و محیط زیست پرداخته میشود؛ علاوه بر این، در هر شماره، پرونده ویژهای ارائه میشود که به موضوع اصلی و در واقع به تفکر غالب آن شماره میپردازد.
در ادامه مقدمهای از هر فصل را میآوریم:
چهارراه: چهارراه معروفترین نوع از تقاطع و نقطه تلاقی راههایی است که از نقاط گوناگون میآیند و به مقاصد متفاوتی میروند و آدمهایی که هریک از راههایی آمدهاند، در این نقطه برخوردهایی با یکدیگر دارند. چهارراه در گیلگمش بخشی برای مرور برخی از رویدادها و جریانهای مرتبط با موضوع میراث فرهنگی و گردشگری است.
رهگو: رهگو در ادبیات پارسی به معنای خنیاگر است. کسی که مینوازد و میخواند و خنیاگری میکند. در گیلگمش رهگو، راهخوانی است که از گذشته میگوید؛ بهسان کسانی که راهی را پیموده و از آنچه که در راه دیده سخن میگوید. این بخش را برای مرور و تحلیل آثار و روایاتی در نظر گرفتهایم که از گذشته به ما رسیدهاند.
رهیافت: رهیافت به معنای شیوه تفکر درباره یک مسئله و همارز واژه رویکرد است. در گیلگمش رهیافت را بخشی برای پرداختن به موضوع میراث در نظر گرفتهایم. از میراث ملی و جهانی گرفته تا منقول و غیرمنقول و ملموس و ناملموس یا هنرهایسنتی و صنایعدستی و آیینها و رسومی که از دل فرهنگ، تاریخ و هنر برخاسته و به جای ماندهاند.
راهنامه: راهنامه هم معنای راه میدهد و هم معنای سفرنامه. این واژه از واژههای متعددی است که کلمه راه را در خود دارد و دقیقا به سفر مربوط میشود. از همین روی، ما در گیلگمش بخش راهنامه را برای پرداختن به موضوع گردشگری و زیرمجموعههای آن در نظر گرفتهایم.
رهآورد: رهآورد ارمغان است و سوغاتی که مسافر از سفر با خود میآورد؛ تحفهای که مسافر پیشکش عزیزانش میکند تا به آنها بگوید که در طول سفر به یادشان بوده است. برای ما در گیلگمش رهآورد بخشی است که در هر شماره به بررسی یک موضوع در قالب پرونده ویژه میپردازیم و در واقع آن را ارمغان خود برای مخاطبانمان میدانیم.
همراه: همراه واژهای است که معانی آشنایی نظیر رفیق، دوست، یار، همقدم، همگام و همسفر دارد. همراه در گیلگمش بخشی است که در آن به سفر از زوایای متفاوت نگاه میکنیم. این بخش حال و هوایی متفاوت از سایر بخشها دارد؛ در این بخش با یکی از فعالان حوزه میراث فرهنگی و یا گردشگری همراه خواهیم شد، قصه سفر میخوانیم و نکاتی پیرامون سفر را مرور خواهیم کرد.
رو به راه: رو به راه معانی زیادی دارد. هم معنای مرتب و منظم میدهد، هم معنای سر و سامان یافتن و هم معنای آماده سفر شدن. جدا از این معانی، واژههای تشکیلدهنده آن تداعیگر فردی است که به انتظار ایستاده است و نگاهی به آینده دارد. در گیلکمش رو به راه بخشی برای بررسی روند و تحولاتی است که گردشگری در حال سپری کردن آن است و پرداختن به موضوعاتی که فردای گردشگری را میسازند.
شعار گیلگمش
شعار گیلگمش فارسی و انگلیسی جملهای پرمحتوا است: “از کوره راه تا شاهراه”
چنانکه از مفهوم این جمله بر میآید کوره راه نماد سنت و به عبارتی راههای نرفته و شاهراه نماد مدرنیته و راههای پرتردد است؛ به این معنی که فصلنامه گیلگمش از کوچکترین و پیشپا افتادهترین موضوعات در حوزه میراث و گردشگری گرفته تا موضوعات حرفهای و پیچیده را پوشش و چند و چون مباحث فرهنگی، سفر و گردشگری را شرح میدهد.
اندیشه بنیادین فصلنامه
اساس این فصلنامه توسعه پایدار است. توسعه پایدار فرایندی است که طی آن مردم یک کشور بدون استفاده از منابعی که به نسلهای آینده تعلق دارد، نیازهای خود را برآورده سازند. بنابراین توسعه را زمانی میتوانیم پایدار بخوانیم که مخرب نباشد و امکان حفظ منابع اعم از آب، خاک، منابع ژنتیکی، گیاهی و جانوری را برای آیندگان فراهم آورد. در توسعه پایدار اصل این است که منابع طبیعی پایه به گونهای محافظت شوند که نسلهای آینده حداقل بتوانند به اندازه نسل کنونی از آن تولید و مصرف داشته باشند. توجه به اصول توسعه پایدار میتواند به پایداری یک جامعه در تمامی ابعاد منجر شود و قطعا عدم توجه به این اصول، نابودی محیط و بشریت را به دنبال خواهد داشت.
توسعه پایدار بایستی پنج نیاز اساسی جوامع یعنی تلفیق حفاظت و توسعه، تأمین نیازهای اولیه زیستی انسانها، عدالت اجتماعی، تمامیت فرهنگی و حفظ وحدت اکولوژیکی را پاسخگو باشد.
توسعه پایدار راهبرد توسعهای است که در آن تمامی داراییها و منابع طبیعی، انسانی، مالی و فیزیکی در راستای افزایش بلندمدت ثروت جامعه، کاهش فقر و رفاه اجتماعی سازماندهی میشود. در همین راستا امروزه صنعت توریسم در کنار صنایعی مانند نفت و خودروسازی، یکی از سه صنعت عمده جهان محسوب شده و میتواند با کمترین هزینه، زمینه توسعه مداوم و مستمر کشورها را فراهم آورد. از سوی دیگر، گردشگری صنعتی است که توسعه آن نیازمند شناخت و آگاهی کافی از مسائل و عوامل موثر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در هر منطقه است. دستیابی به این اهداف در گرو تأمین امنیت گردشگران و مقصدهای گردشگری از سوی دولتها و به حداقل رساندن پیامدهای منفی تخریب زیست محیطی است.
فصلنامه گیلگمش با ارائه راهکارهای عملی و کاربردی، به اثبات این قضیه میپردازد که امروزه صنعت توریسم میتواند عامل مهمی برای پیشرفت و تکامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشورها محسوب شده و در مجموع موجب تبادل فرهنگها بین اقوام مختلف شود؛ این امر آثار اجتماعی فراوانی را به دنبال دارد.
اهداف فصلنامه
این نشریه با هدف معرفی جاذبههای گردشگری ایران و جهان، بررسی ساختارهای فرهنگی، بافتهای تاریخی، معرفی اقوام و ملل گوناگون و آداب و رسوم و آئینهای مذهبی، هنر و صنایعدستی مربوط به آنها آغاز به کار کرده است.
از دیگر اهداف مهم و بلند مدت این فصلنامه، معرفی و گسترش تفکر توسعه پایدار و ارائه راهکارهایی خلاقانه برای بهرهمند شدن از تاثیر متقابل توسعه پایدار و صنعت گردشگری است. همچنین هدف دیگر فصلنامه، فرهنگسازی در زمینه حفاظت محیط زیست و ترغیب همگان برای تلاش در جهت این امر حیاتی است.
رسالت فصلنامه
با بررسی اهداف انتشار فصلنامه گیلگمش درمیابیم که رسالت عوامل این فصلنامه چیزی جز آگاهیرسانی، آموزش و گسترش اطلاعات در حوزههای میراث و گردشگری نیست. این فصلنامه جامع مستقیما با فرهنگ و تمدن، حس زیباییشناسی و احساسات میهنپرستانه مردم ارتباط دارد. رسالت این فصلنامه بیدار کردن روح ماجراجویانه و کمالطلبانه علاقهمندان به این حوزه است. دیگر رسالت این مجموعه ایجاد تعامل میان همه اقشار جامعه برای حفظ محیط زیست، آثار تاریخی و میراث ملی و جهانی است. نویسندگان و عوامل دغدغهمند این فصلنامه، احساس مسئولیت کرده و بر خود واجب دانستهاند تا در جهت افزایش هر چه بیشتر آگاهی مردم در زمینه فرهنگ، هنر، میراث و گردشگری تلاش کنند.
مخاطبان فصلنامه
در وهله نخست روی سخن این فصلنامه با همه مردم ایران و جهان است و مطالب منتشر شده در این فصلنامه خود گویای این موضوع است که گیلگمش همه را مخاطب قرار میدهد و دید ملی و بینالمللی دارد. اما اگر بخواهیم به طور اعم و اخص به مخاطبان گیلگمش بپردازیم، قشر راهنمایان گردشگری، مدیران مجموعهها و شرکتهای توریستی، فعالان حوزه توریسم، دانشجویان و همه علاقهمندان به سفر و گردشگری را در بر میگیرد و میتواند برای آنها جذاب و یقینا راهگشا باشد.
غزال اسدی – سمیرا محبعلی
دیدگاهها
سلام.
تبریک به خاطر قالب جدید سایت و امید اینکه دوباره مثل سابق بتونیم از مطالب همیشه ارزشمند اون بهترین بهره رو ببریم.
نکته ای که باخوندن این پست به نظرم میاد یادآوری کنم در خصوص سوابق قبلی گیلگمشه که دوستان بهشون اشاره کردن اما یادی نکردن از “پیش شماره ای” که همزمان با جشن اصفهان و به عنوان اولین شماره رسمی گیلگمش منتشر شد و شاید تمام دشواریها برای چاپ شماره های بعدی رو به نحوی پشت سر گذاشت. به نظرم این فراموشی، میتونه نادیده گرفتن کار مجموعه ای باشه که در اون برهه زمانی، وقت، انرژی و بهترین تلاش خودشونو گذاشتن تا این پروژه شکل بگیره.
سالم و برقرار باشید.
………………………………………………………………………………………………….
سلام. رضا جان، کاملا حق با توست. دوستان یادشون نبوده و من هم دقت نکردم. اما حالا متن رو درستش کردم. سپاس از تذکری که دادی.
بسیار عالى و تفکر بر انگیز بود، از خواندن این مطالب در مورد چگونگى شکل گیرى فصل نامه ى گیلگمش ، وجه تسمیه و محتواى آن آموختم و لذت بردم برایتان پیروزى بیش از پیش در این راه آرزو مى کنم و با خریدن آن و مطالعه اش قدم بسیار کوچکى در همراهى با شما برمى دارم .
………………………………………………………………………………………………….
جواب: سلام. ارادتمندم.
سلام اقای نوراقایی
بنده محمد صادقی هستم که اقای علی ناطقی موجب اشنایی بنده با شما در اصفهان در شرکت شد و ناهار را با افتخار همرا شما بودیم.امیدوارم یادتان امده باشد!
متنی در مورد مجله گلگمش نوشتم البته با کمک سایت شما و برای مدیر مجله انجمن مترجمان به نام “ترجمان” فرستادم.هدف بنده اشنایی مترجمان با مجله شما و در مرحله بعد همکاری دو حوزه بود. حالا با این توصیفات اگر پیشنهادی در رابطه با همکاری مفیدتر مترجمان و مجله فرهیخته ی گیلگمش دارید بفرمایید.
در صورت نیاز به تماس با بنده سراغ ما رو از اقای علی ناطقی عزیز بگیرید.
سپاس و درود به شما
………………………………………………………………………………………………………………
جواب: سلام. چشم. اگر بشه حتما همکاری می کنیم. فعلا اوضاع در شرایط خیلی بدی است.